Adviesgroep Economische Zaken (AGE)

De adviezen van TNO-AGE worden onderbouwd met onafhankelijke analyses en de beschikbare informatie en kennis over de ondergrond. De adviezen en beoordelingen worden door de minister van KGG, samen met de adviezen van andere adviseurs, gebruikt om tot een besluit te komen.

De evaluaties richten zich daarbij o.a. op:

• de ligging en aard van het voorkomen;
• de hoeveelheid winbare delfstof of aardwarmte;
• het benutbare opslagvolume;
• de technische realiseerbaarheid;
• de doelmatigheid van geplande winning of opslag;
• interferenties met andere activiteiten in de ondergrond;
• de kans op en omvang van verwachte bodemdaling en bodemtrilling en de effecten hiervan van op mens en milieu.

De Nederlandse ondergrond bevat circa 500 gasvelden en zo’n 210 daarvan zijn in productie. Jaarlijks maken we prognoses voor de Nederlandse aardgasproductie, inclusief het ‘exploratiepotentieel’. Ook actualiseren we de nationale gasreserve. Daartoe verzamelen en publiceren we de prognoses van de aardolie- en aardgasreserves van alle operators die in Nederland actief zijn in bestaande velden.

Van de nog niet ontdekte velden maken we prognoses op basis van de gegevens over verwachte volumes die operators aanleveren.

Lees op de website van NLOG meer over de winning van olie en gas.

De diepe ondergrond speelt een grote rol als Nederland op grote schaal duurzame energie wil gaan gebruiken. Door wind- en zonne-energie op te slaan in energiedragers als waterstof en perslucht, hebben we ook op windstille en bewolkte dagen genoeg energie beschikbaar.

De ondergrond biedt ruimte in lege gasvelden, zoutcavernes en aquifers (poreuze, watervoerende gesteentelagen in de ondergrond) om energiedragers in grote hoeveelheden op te slaan. Op dit moment slaan we al grote hoeveelheden aardgas op voor warmte tijdens de winter.

Lees op de website van NLOG meer over ondergrondse energieopslag.

Een groot aantal van de leeggeproduceerde gasvelden op zee is technisch geschikt voor de opslag van kooldioxide (CO2). Daarmee kunnen we een significante bijdrage leveren aan het behalen van de klimaatdoelen.

Naast portfoliostudies van de geschiktheid van deze velden voor CO2 opslag, adviseren we KGG over complexe vergunningaanvragen en assisteren we bij de evaluatie van SDE++ aanvragen.

Lees op de website van NLOG meer over CO2-opslag.

In aardlagen tussen 1,5 en 4 kilometer diepte bevindt zich water met een temperatuur van 45 tot 120 graden Celsius. Dat warme water kan dienen als energiebron die niet afhankelijk is van seizoenen of het weer. Nu al gebruiken we geothermie voor de verwarming van kassen en woningen. Maar op termijn is het ook in te zetten voor industriële processen en om elektriciteit op te wekken.

Met gedetailleerde kennis van de diepe ondergrond bieden we inzicht in de lokale mogelijkheden van geothermie. Daarbij kijken we ook naar locaties buiten het gebied van exploratie en winning van aardgas. We nemen deel aan programma’s om de kennis over het potentieel van nieuwe geothermielocaties te vergroten.

In steeds meer gemeenten in Nederland zijn partijen bezig met het opstarten van geothermie-projecten: al ongeveer een derde van de ruim 350 gemeenten heeft te maken gehad met vergunningaanvragen onder de Mijnbouwwet. Wij adviseren de lokale en regionale overheden en het ministerie van KGG bij het verstrekken van deze mijnbouwvergunningen.

TNO AGE adviseert over en doet onderzoek naar geothermie, waarbij warmte uit de ondergrond wordt gehaald op een diepte van ongeveer 3 km.

Lees op de website van NLOG meer over geothermie.

Illustratie van de ondergrond die het verschil laat zien tussen geothermie, EGS en WKO.

Voor het ministerie van KGG modelleren we de bovengrondse impact van een potentiële aardbeving als gevolg van de winning van aardgas. Onder andere op basis van die informatie beslist het ministerie van KGG over de toekenning van vergunningen. Ook dragen we bij aan de ontwikkeling van kennis en protocollen om het seismisch risico (kans op een aardbeving) als gevolg van geothermie inzichtelijk te maken en te beheersen.

Hoewel gasproductie uit het Groningen gasveld is gestopt, voeren wij (jaarlijks) een Seismische Dreigings- en Risicoanalyse (SDRA) uit. Hieruit volgt onder andere of het verwachte aantal bevingen overeenkomt met het aantal geobserveerde bevingen

Lees op de website van NLOG meer over geïnduceerde seismiciteit (aardbevingen veroorzaakt door menselijk handelen in de ondergrond).

Aardgaswinning en andere extracties uit de ondergrond veroorzaakt enige bodemdaling. Dit komt doordat diepe gesteentelagen langzaam en over een groot oppervlak tot enkele tientallen centimeters inklinken.

Volgens onze berekeningen levert bodemdaling als gevolg van mijnbouwactiviteiten in de diepe ondergrond, zoals aardgaswinning, geen directe bovengrondse schade op.

Lees op de website van NLOG meer over bodemdaling door mijnbouwactiviteiten.

Zoutwinning en risico op bodemdaling

Zoutwinning gebeurt in Nederland vooral op dieptes tussen 350 en 500 meter. Dit brengt risico’s op bodemdaling met zich mee. We volgen de winning van zout nauwlettend en adviseren het ministerie van KGG bij het verlenen van vergunningen voor de opsporing en winning van zout en het veilig afsluiten van cavernes.

Lees op de website van NLOG meer over zoutwinning.

Naast TNO-AGE doen ook de expertisegroepen Geomodelling en Applied Geosciences van TNO Geologische Dienst Nederland onderzoek naar de oorzaken van bodemdaling.