Werkstress, psychosociale arbeidsbelasting en mentale gezondheid van werknemers

Werken kan een positief effect hebben op je welbevinden, het geeft financiële onafhankelijkheid en voldoening. Maar werk kan ook stress opleveren. Werkstress is een serieuze bedreiging voor de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Langdurige stress kan leiden tot burn-out en langdurig verzuim. Dat is zwaar voor de individuele werknemer, maar kost ook de werkgever en uiteindelijk de samenleving veel geld. Helaas zien we werk gerelateerde mentale klachten al jaren toenemen. Daarbij komt dat maatschappelijke en technologische ontwikkelingen ervoor zorgen dat de inhoud en de manier van (samen-)werken verandert. Het is nog onvoldoende duidelijk wat de gevolgen van deze veranderingen zijn voor hoe mensen hun werk ervaren.

Werkstress verminderen en omgaan met veranderingen

Met het programma Work Changes & Wellbeing onderzoeken we de oorzaken van de stijging van werk gerelateerde klachten en ontwikkelen we interventies die werkgevers en werknemers kunnen ondersteunen om risico’s op werkstress, zoals werkdruk – structurele disbalans tussen wat van medewerkers gevraagd wordt en de mogelijkheden die ze hebben om aan die vraag te voldoen –, te verminderen. Daarnaast brengen wij in kaart hoe (toekomstige) veranderingen het werk beïnvloeden en hoe organisaties daarmee kunnen omgaan. Wij doen dit vanuit een stevige wetenschappelijke basis en samen met de praktijk; met aandacht voor sectorspecifieke uitdagingen en innovatieve benaderingen.

In- en uitzoomen

Er doen zich veel veranderingen voor in het werk, denk aan de stijgende arbeidsmarktkrapte, globalisering, hybride werken en het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI). Wij brengen de korte- en langetermijneffecten hiervan in kaart en kijken hoe we individuen, organisaties, bedrijven en de maatschappij in staat kunnen stellen om met deze uitdagingen om te gaan voor langdurig gezond werk in Nederland. We combineren psychosociale, gedragswetenschappelijke en technologische expertise om de huidige impact van deze veranderingen op het welbevinden te evalueren en op toekomstige impact te anticiperen.

Wij maken hierbij gebruik van grote databestanden zoals de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA, TNO/CBS) om trends te herkennen en we ontwikkelen innovatieve manieren om gedrag en ervaring op het werk te meten. Daarnaast zoomen we ook in op dagelijkse fluctuaties, middels beknopte dagelijkse metingen, bijvoorbeeld met onze Stress Autisme Mate (SAM) app (pdf). Op die manier onderzoeken we specifieke stressoren en oplossingen daarvoor. We proberen zoveel mogelijk verschillende perspectieven en doelgroepen bij ons onderzoek te betrekken.

Omdat welzijn op het werk wordt bepaald door een complex samenspel van factoren, die ook buiten het werk kunnen liggen, integreren we systeemdenken in onze projecten. Zo verbreden we onze blik en richten ons op de onderliggende relaties van cruciale factoren en hoe deze met elkaar samenhangen.

De door TNO ontwikkelde onderzoeksversie van de Well@Work-monitor is een voorbeeld van een instrument waar systeemdynamica aan ten grondslag ligt, en biedt inzicht in de wellbeing van individuen, teams en organisaties op verschillende domeinen. De inhoud van de Well@Work-monitor is tot stand gekomen in samenwerking met organisaties die deelnemen aan de Wellbeing Community (pdf).

In DESTRESS werkt TNO samen met een consortium onder leiding van Amsterdam UMC aan een methode om stresssignalen in een vroeg stadium te kunnen herkennen en de complexiteit van oorzaken in kaart te brengen. Dit doen we door signalen van stress en de diversiteit aan oorzaken op verschillende niveaus slim te meten en doormiddel van AI in samenhang te analyseren. Het achtjarig programma levert daarnaast een aanpak en tools op waarmee werknemers, werkgevers en arboprofessionals samen aan de slag kunnen om risico’s op chronische stress te verminderen en uitval te voorkomen.

Samen met en vertaling naar de praktijk

Ingewikkelde vraagstukken kunnen het beste samen aangepakt worden. Wij werken in een breed samenwerkingslandschap van stakeholders uit het publieke en private domein om onze kennis te ontwikkelen en te laten landen. We vinden het belangrijk om te luisteren naar de laatste ontwikkelingen op de werkvloer. Om de uitwisseling te bevorderen organiseren we regelmatig de Kenniskring Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA). Ben je benieuwd naar de laatste wetenschappelijke inzichten en/of wil je weten hoe andere organisaties dit aanpakken? Neem dan deel aan dit netwerk en meld je aan via [email protected].

Het aanpakken van werkstress vraagt tevens om samenwerking tussen leidinggevende en werknemers. Onze Werkdruk Wegwijzer maakt werkdruk wegnemen overzichtelijk. En met de Wegwijzer Seksuele Intimidatie helpen we bedrijven om beter grip te krijgen op seksueel ongewenst gedrag op het werk.

Doe jij met ons mee?

We komen graag in contact met partijen die aan een gezond werkend Nederland willen bijdragen, van werkgevers en brancheverenigingen tot publieke uitvoeringsorganisaties. Wil je meer weten over wat wij doen op het gebied van welbevinden op de werkvloer of met je organisatie bijdragen aan de ontwikkeling ervan? Neem dan contact met ons op.