
Digitale Energie Systemen
Ons energiesysteem, en in bijzonder ons huidige elektriciteitsnetwerk, is een van de meest complexe en vitale infrastructuren die de mensheid heeft gebouwd. Om dit toekomstbestendig te maken zijn we begonnen aan een grootschalige verbouwing waarbij de winkel gewoon open moet blijven. Hiervoor moeten we een slim en ook betrouwbaar systeem ontwerpen en bouwen. Digitalisering is key. Ontdek hoe TNO, samen met partners, innovatieve en flexibele oplossingen ontwikkelt die ook geadopteerd kunnen worden in de markt.
Huidige uitdagingen
Het toekomstbestendig maken van het elektriciteitsnetwerk gaat gepaard met enorme uitdagingen. Hoe creëren we een continue balans tussen vraag en aanbod? Hoe zorgen we ervoor dat het energienetwerk meegroeit en zich aanpast aan veranderende behoeften?
Het elektriciteitsnet verzwaren is te duur, als het al voldoende is. We kunnen beter slimme en flexibele systemen bouwen, zoals buffers, batterijen en warmte- en koudeopslag. Deze oplossingen werken alleen goed als ze data kunnen uitwisselen en ondersteund worden door gebruiksvriendelijke tools die onderling communiceren. Tegelijkertijd brengen deze slimme oplossingen nieuwe uitdagingen met zich mee, zoals extra systeemcomplexiteit en veiligheidsrisico’s.
Naast technologie vraagt de transitie ook om oplossingen op het gebied van beleid, maatschappelijk draagvlak, human capital en datamanagement, met andere woorden, we hebben het over een brede systeemtransitie.
Onze visie
De energietransitie vraagt om een geïntegreerde systeemaanpak, waarin digitalisering een sleutelrol speelt. Deze twin transition (digitalisering- en energietransitie) biedt kansen, maar brengt ook risico’s met zich mee. Alleen gezamenlijk kunnen we nieuwe uitdagingen het hoofd bieden. Denk aan het ontwikkelen van standaarden, architecturen en engineeringmethoden, maar ook aan het veilig en effectief inzetten van AI.
Slimme technologieën zorgen voor een betere afstemming tussen energieproductie en -gebruik, liefst zo lokaal mogelijk. Ze zorgen ook voor een betere benutting van de bestaande infrastructuur, geven burgers en beleidsmakers meer inzicht en houden het energiesysteem betrouwbaar en betaalbaar. Maar dat wel op voorwaarde dat die digitale oplossingen in goede harmonie samenwerken.
Hiervoor is een geïntegreerde systeemaanpak onontbeerlijk. Ieder bouwsteentje moet passen binnen het grotere geheel, en daarvoor is op ieder niveau systeemdenken en een systeemaanpak nodig waarbij alle partijen in het systeem betrokken moeten worden. Samen met de energiesector ontwikkelen we digitale systeemoplossingen die het energiesysteem stabiel en weerbaar maken, klaar voor de toekomst.
Elektriciteitssysteem in transitie
Wil je meer weten over de dynamieken van het speelveld? Download dan het visiestuk ‘Een spel van situationeel bewustzijn’ van Aliene van der Veen.
Onze oplossingen
De elektrificatie van de samenleving vereist een robuust elektriciteitsnetwerk met voldoende capaciteit om ook toekomstige energiestromen aan te kunnen. Dat kan niet zonder digitalisering: met slimme monitoring en voorspellende analyses kunnen we de netbelasting beter beheren en plannen. Ook een optimale mix van energiedragers draagt bij aan een duurzame en betrouwbare energievoorziening.
Samen met bijna het hele ecosysteem werken we aan een digitale actieagenda voor het ministerie van Klimaat en Groene Groei. Hierin vertalen we kansen en randvoorwaarden naar acties die nodig zijn voor een robuust en toekomstbestendig energiesysteem. Zo werken we bijvoorbeeld aan een open source Energy System Description Language.
Om het elektriciteitsnetwerk te verzwaren is optimalisatie in aanleg en onderhoud noodzakelijk. Door de arbeidsproductiviteit in deze sector te verhogen en efficiëntere werkwijzen te implementeren, kunnen netuitbreidingen sneller en tegen lagere kosten worden gerealiseerd. Ook hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor digitalisering.
Een flexibeler energiesysteem vraagt om nieuwe manieren om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. In het toekomstige energiesysteem wil de energie dichter bij de bron consumeren en bijvoorbeeld door je buren laten gebruiken hierdoor neemt de druk op de kostbare centrale netwerken af. Hiervoor zijn nieuwe communicatieprotocollen nodig, zoals S2, die de interoperabiliteit tussen apparaten en energiemanagementsystemen verbeteren. Digitale innovaties en datagedreven oplossingen helpen hierbij. Bij TNO werken we aan slimmere flexibele oplossingen en innovatieve verdienmodellen die piekbelasting tegengaan. Deze hybride energiesystemen testen we in ons SWITCH-lab.
Voor een vraag gestuurde energievoorziening hebben gebruikers en producenten baat bij meer inzicht in elkaars energieverbruik en -productie. Voor deze nieuwe manier van samenwerken is een andere mindset nodig. Situationeel bewustzijn is hierbij de sleutel tot succes. Een kanteling van centraal naar lokaal, op alle systeemniveaus, zal de flexibiliteit en weerbaarheid van het gehele systeem vergroten.
Congestiemanagement en netwerkregeling worden steeds meer gedigitaliseerd. Deze digitale transitie brengt nieuwe uitdagingen met zich mee op het gebied van resilience en cybersecurity. Een robuust ontwerp voorkomt dat storingen zich verspreiden en beperkt de impact van plotselinge schommelingen in energiegebruik en -productie. Hierdoor blijft het energiesysteem betrouwbaar en bestand tegen zowel technische als geopolitieke dreigingen.
Samenwerken met TNO in de twin transition
Of je nu een startup, overheidsinstantie, netbeheerder of fabrikant bent: samen zetten we de digitale innovaties in gang die ons energiesysteem nodig heeft. TNO helpt je vanaf visievorming tot concrete implementatie, binnen jouw organisatie of op het snijvlak met andere. Doe mee en versnel de twin transition.
Neem contact met ons op
Laat je verder inspireren
Elektriciteitssysteem in transitie vraagt om nieuwe strategie voor succes


Tijdmakers in beeld: Karim El Assal


Systems Engineering (ESI)
Capgemini wordt partner van onderzoeksgroep ESI (TNO) - TNO
Op weg naar een toekomstvaste en duurzame digitale infrastructuur

