Mobiliteitstransitie

Uitdagingen mobiliteitssysteem

Hoe kan het aantal afgelegde gemotoriseerde kilometers in een regio worden verminderd? Hoe kunnen alternatieven voor de auto bijdragen aan een betere leefbaarheid in de stad zonder dat de toegankelijkheid in het gedrang komt?
Het huidige mobiliteitssysteem loopt op veel plekken vast. Steden groeien in inwoneraantallen terwijl de ruimte voor mobiliteit veelal niet meegroeit. Ook moeten belangrijke functies goed bereikbaar blijven voor inwoners en bezoekers.

De combinatie van digitalisering en automatisering heeft grote gevolgen voor het mobiliteitssysteem zoals we dit nu kennen: er vindt een mobiliteitstransitie plaats. Denk bijvoorbeeld aan de snelle opkomst van elektrische stepjes en deelscooters en nieuwe technologieën zoals autonoom rijden. De overheid moet de mobiliteitstransitie door beleid in juiste banen leiden. Zonder overheidssturing kan een duurzame samenleving en ‘mobility for all’ namelijk in het geding komen. Wij onderzoeken de uitdagingen, kansen en risico’s van de mobiliteitstransitie. Zo ontstaan belangrijke inzichten in mogelijke transitiepaden en hun impact.

Mobility as a Service

Mobility as a Service is het via slimme diensten combineren van allerlei vormen van vervoer, om snel en eenvoudig van A naar B te reizen. Denk aan het OV, de (deel)auto, taxi of deelfiets. Het is gebaseerd op accurate en actuele informatie over alle beschikbare vervoersopties, die je eenvoudig reserveert, boekt en betaalt.

Dankzij een geïntegreerd systeem met een optimale gebruikservaring vindt elke reiziger snel de optimale combinatie van vervoersmiddelen. Zo worden reizigers verleid om vaker actieve mobiliteit en openbaar vervoer te gebruiken. De gebruiker reist op deze manier zo makkelijk, comfortabel en slim mogelijk, en laat vaker de auto staan. Mobility as a Service wordt ook wel afgekort als MaaS.

De nadruk bij Mobility as a Service ligt op het gemak, de flexibiliteit en keuzevrijheid. Het aanbod is nu nog vaak versnipperd en niet altijd voordelig. Daarom hebben veel huishoudens nog een auto voor de deur staan. MaaS biedt een betrouwbaar alternatief voor het bezitten van vervoersmiddelen, doordat het gebruik van alternatieven eenvoudiger en dus aantrekkelijker wordt.

4 technologische ontwikkelingen

Minder files, meer efficiëntie, afname van uitstoot en meer veiligheid: we verwachten grote positieve effecten van Mobility as a Service. 4 technologische ontwikkelingen komen hierin op dit moment samen:

1. Digitalisering maakt de opkomst van de platformeconomie mogelijk: we zijn overal verbonden en kiezen, bestellen en betalen onbeperkt online.
2. We geven steeds meer de voorkeur aan gebruik in plaats van bezit, en bezit delen we makkelijker. Dit zie je aan deeldiensten, voor bijvoorbeeld voor auto’s en fietsen.
3. Vervoersmiddelen worden steeds slimmer, zo kunnen auto’s steeds meer rijtaken automatisch uitvoeren.
4. De energietransitie is zichtbaar in de mobiliteitstrends, bijvoorbeeld in de doorbraak van elektrisch rijden.

Krachtenbundeling

Het is aan overheden om in de omgang met de mobiliteitstransitie adaptief te programmeren. Het is van belang dat overheden, bedrijven en gebruikers verder kijken dan hun eigen belang en hun innovatiekrachten bundelen om de omgeving leefbaar, bereikbaar en veilig te houden. Bedrijven moeten worden uitgedaagd om met slimme ideeën te komen, over de Nederlandse grenzen heen te kijken en samen te werken. Zo ontstaan nieuwe businessmodellen die monopolies kunnen voorkomen. Daarnaast kunnen logistieke diensten zo worden ontwikkeld tot exportproduct.

Innovatiekracht van bedrijven

Gebruikmaken van de innovatiekracht van bedrijven en de toepassing van nieuwe technologieën levert enorme kansen op voor de mobiliteitstransitie. Daarom stimuleren wij samenwerking tussen mobiliteitsaanbieders van trein, tram, metro tot bus én nieuwe generatie (mobiliteits)dienstenaanbieders. Kansen liggen bijvoorbeeld op het gebied van flexibilisering en automatisering van het openbaar vervoer.

Idealiter ontstaat een eerlijke, efficiënte en toekomstbestendige mobiliteitsmarkt. Een markt waarin nieuwe spelers kunnen toetreden, er een ‘level playing field’ bestaat en bedrijven een maatschappelijk verantwoord businessmodel ontwikkelen. Maar zulke markten ontstaan niet vanzelf. Dit vereist randvoorwaarden die ruimte bieden aan nieuwe businessmodellen en aan nieuwe mobiliteitsdiensten die bijdragen aan de bereikbaarheid, leefbaarheid, duurzaamheid, veiligheid en betaalbaarheid.

Oog voor gebruikers

Ook gebruikers zijn in de mobiliteitstransitie een belangrijke partij om rekening mee te houden. Denk bijvoorbeeld aan welke diensten en oplossingen hen aanspreken, maar ook de ethische-, privacy- en veiligheids-gerelateerde vraagstukken en uitdagingen. Wij adviseren om te sturen op ‘mobility for all’: toegankelijk, betaalbaar en eerlijk. En regel bescherming van gebruikers in termen van privacy, sociale gelijkheid, kosten, veiligheid, arbeidsvoorwaarden en duurzaamheid.

Ook is er een organisatie binnen het ecosysteem nodig die gebruikers en hun belangen op een goede manier vertegenwoordigt. De uitdaging is zorgen voor een situatie waarin overheden, bedrijven en gebruikers samenwerken aan een optimale balans in hun belangen bij het realiseren van innovaties.

Waarom TNO?

Gemeenten zoeken naar een transitie van auto naar meer duurzame vervoersopties, die minder ruimte innemen. Bedrijven zien kansen in nieuwe producten om deze transitie te versnellen, zoals innovatieve vervoersproducten, afwegingskaders en andere services.

TNO kent het mobiliteitssysteem van binnen en buiten. Onze specialisten helpen overheden en bedrijven om vaart te maken in de mobiliteitstransitie. TNO werkt zelf aan innovaties én helpt om de impact van nieuwe mobiliteitsconcepten in kaart te brengen. Zo kunnen we de stedelijke dynamiek modelleren met een innovatief ‘agent based’ verkeersmodel. In vergelijking met huidige modellen is deze technologie realistischer en nemen we menselijk gedrag mee in voorspellingen. Ons doel: een leefbare stad waarin belangrijke functies voor iedereen goed bereikbaar zijn.

Voorbeelden van vraagstukken waarin TNO uw innovatiepartner kan zijn:

• praktisch toepasbaar maken van het concept van de 15-minuten stad (nabijheid van functies/voorzieningen) en besluitvorming ondersteunen over de benodigde veranderingen in mobiliteit (meer fietsen en lopen, minder gemotoriseerd verkeer);
• kostenbesparingen in het mobiliteitsdomein zonder dat dit negatieve gevolgen heeft voor de bereikbaarheid;
• brede welvaart praktisch toepassen in bijvoorbeeld nieuwbouwwijken: hoe zorgen we voor een leefbare en bereikbare stad voor alle inwoners