Adaptieve spiegels
Adaptieve spiegels zijn belangrijke onderdelen in adaptieve optische systemen. Ze worden gebruikt in de astronomie en laser-satellietcommunicatie om het vervormende effect van de atmosfeer op telescoopbeelden te corrigeren. Daarnaast gebruikt Defensie de spiegels voor krachtige lasers. TNO ontwikkelde een nieuwe technologie voor adaptieve spiegels: Hybrid-Variable-Reluctance (HVR). Hierdoor zijn ze betrouwbaarder, duurzamer, efficiënter en krachtiger dan traditionele systemen. Bovendien zijn ze modulair en schaalbaar.
Wat zijn adaptieve spiegels en hoe werken ze?
Sterren die we door telescopen zien, zijn vervormd door atmosferische turbulentie. Adaptieve spiegels kunnen zo snel van vorm veranderen, dat ze dit vervormende effect van de atmosfeer kunnen corrigeren. Dit doen ze zo:
- Adaptieve optische systemen meten de atmosferische optische verstoringen voor grondgebaseerde telescopen door optische signalen, zoals lasergeleide sterren.
- De adaptieve spiegels compenseren vervolgens de verstoring van deze signalen.
- Hierdoor corrigeren ze het zicht van de systemen in realtime en verbeteren ze de optische capaciteit.
Bij astronomische ruimteprogramma's zijn adaptieve optische systemen daarnaast essentieel voor contrastrijke beeldvorming (bijvoorbeeld bij het onderzoeken van exoplaneten). Ook compenseren deze systemen imperfecties van de optica als gevolg van fabricagefouten, uitlijnfouten, zwaartekracht en stress tijdens de lancerings- en stationeringsfase.
Toepassingen van adaptieve spiegels
De adaptieve secundaire spiegels zijn geschikt voor verschillende telescopen en toepassingen. Zo ontwerpen we momenteel spiegels voor:
- European Solar Telescope (EST)
- Keck Observatory
- Gemini North Telescope
- Thirty Meter Telescope
- Automated Planet Finder
- High Power Laser (HPL) voor Defensie
OFELIA Laser Communications Breadboard
De vervormbare spiegel DM2 die werd gebruikt in OFELIA Laser Communications Breadboard toonde aan dat bundelvorming (atmosferische voorcorrectie) de signaalkwaliteit aanzienlijk kan verbeteren.
Voorbeelden van onze ontwerpen
- Conceptueel ontwerp van de adaptieve secundaire spiegel van W.M. KECK Observatory, met ~3000 aandrijvingen en een diameter van 1,4 m.
-
Voorlopig ontwerp (en breadboard) van de adaptieve spiegel voor de European Solar Telescope: 2000 aandrijvingen, diameter van 0,8 m en een gekoeld optisch oppervlak.
Hoe werkt Hybrid-Variable-Reluctance
TNO richt zich op ontwikkeling, prototyping en prestatietesten. Met deze partners werkten we samen aan de HVR-adaptieve spiegels:
- Universiteit van Hawaï (VS): adviseur en klant die lancering uitvoert
- Universiteit van Californië (VS): test- en onderzoekspartner, ontwikkeling van facesheets
- VDL (NL): productie van aandrijvingen en draagstructuren
- AAC Clyde Space (NL): ontwikkeling elektronica
- Fraunhofer (DE): voorvormen van facesheets
- NOVA (NL): finishing van facesheets
Om de nadelen van bestaande adaptieve-spiegeltechnologieën te ondervangen, ontwikkelde TNO systemen met de volgende ontwerpkenmerken:
- Gepatenteerde HVR-aandrijvingen (Hybrid-Variable-Reluctance), met hoge lineariteit, grote kracht en hoge efficiëntie voor vermogen en volume, en bij de meeste toepassingen zonder de noodzaak van actieve koeling.
- Zeer betrouwbaar vanwege het ontbreken van slijtage/veroudering, redundante actuatorwikkelingen en onderdelen die te onderhouden zijn
- Modulair en schaalbaar voor verschillende hoeveelheden aandrijvingen, configuraties en slaglengtes van 5 - 50 mm
- Gebruik van dikkere spiegels (2-4 mm) die duurzamer en goedkoper zijn
- Aanpasbaar aan omgeving, inclusief cryogeen
Het belangrijkste onderdeel van Hybrid-Variable-Reluctance is de aandrijving. De belangrijkste eigenschappen hiervan zijn:
- Hoge lineaire respons (>99%), lage hysterese
- Hoge betrouwbaarheid: geen slijtage/veroudering, conformiteit, redundante wikkelingen
- Lage vermogensdissipatie (~ enkele mWatts per aandrijving)
- Compacte elektronica met laag stroomverbruik (PWM)
- Grote kracht per volume; schaalbaar tot grote openingen en afstanden tussen aandrijvingen (~40 keer hoger dan een voice-coil-actuator van dezelfde grootte)
HVR-aandrijving - prestaties: maximale krachtafgifte ± 14N; lineair bereik van ±8N; 99% lineariteit; hysterese <1%.
HVR-aandrijving – slag en krachtbereik ten opzichte van voice-coil- en piëzo-aandrijvingen.
Nieuwste HVR-aandrijving - DM16. Prestatiespecificaties: Lineair krachtbereik >30N PV; Verplaatsingsbereik >30µm PV- (tot 100µm PV, TBC); Interne resonantie >2kHz; Efficiëntie; 60N/√W.