Laserprojectiesystemen

Thema:
Grondgebaseerde astronomie
Ruimtevaart en wetenschappelijke instrumentatie
7 augustus 2024

Laserprojectiesystemen (LPS) worden gebruikt om de beeldkwaliteit van telescopen op aarde te verbeteren. Het systeem verlicht de natriumdamplaag aan de bovenkant van de atmosfeer. Hierdoor ontstaan kunstmatige sterren. Met deze sterren, bekend als laser guide stars, meten we het vervormende effect van de atmosfeer op telescoopbeelden. En kunnen adaptieve spiegels de vervormingen vervolgens corrigeren. TNO ontwerpt en ontwikkelt deze laserprojectiesystemen.

Hoe werkt een laserprojectiesysteem?

  1. De laserlanceertelescoop is de optische-buisstructuur (OTA) van het laserprojectiesysteem. Deze laserlanceertelescoop verbreedt en collimeert de bundel van lichtfrequenties die afkomstig is van natriumdamp. Hierdoor ontstaat er een scherpe gerichte lichtbundel.
  2. Deze kunstmatige sterren vormen de referentiepunten voor de golffrontsensor. De golffrontsensor onderzoekt de sterren en meet de atmosferische turbulentie. Dit is het vervormende effect van de atmosfeer op telescoopbeelden.

Laserlanceertelescoop voor de VLT

Voor de Very Large Telescope (VLT) leverde TNO leverde 5 laserlanceertelescopen (OTA) met een thermisch ongevoelig ontwerp. Deze zijn sinds 2016 in gebruik. Voor de VLT ontwierp en bouwde ESO zelf het Beam Conditioning and Diagnostic System (BCDS). Dit systeem verwerkt het lasersignaal tussen de Toptical-bron en de lanceertelescoop.

Belangrijkste kenmerken van de VLT-OTA:

  • Athermisch ontwerp om onscherpte als gevolg van thermische effecten te minimaliseren
  • Straaldiameter ingangsbron: 15 mm (bron geleverd door ESO, hoofdcomponenten geleverd door Toptica en MPBC)
  • Straalvergrotingsverhouding: 20x (300 mm diameter gecollimeerde uitgaande straal)
  • Zendfout golffront: 17-23 nm rms (vereist < 50 nm rms)
  • Thermisch geïnduceerde onscherpte: 0,15 golven PV (vereist <0,2 golven rms)
  • Richtnauwkeurigheid on-sky: < 0,2" bij 3x rms (vereist 0,3" bij 3x rms)
  • Polarisatie-extinctieverhouding: > 99,5% (vereist > 98%)
  • Doorvoer: 97,7% (vereist > 95%)
  • Veldselectormechanisme: 4,8 arcmin radius FOV (ontwerp kan grotere FOV aan)
vlt_laser_launch_telescope
VLT laserlanceertelescoop op testwagen rond 2014
elt-lps_low_power_testing_at_eso_garching_1_
ELT-LPS testen met laag vermogen bij ESO Garching

ELT laserprojectiesystemen

Op basis van de uitstekend presterende VLT-erfenis, schreef TNO zich in op de bouw van nog 11 LPS-systemen voor de ESO ELT en VLT-Gravity+. Deze keer in samenwerking met industriepartner Demcon, om een nieuw ontwerp voor de BCDS te ontwikkelen.

Belangrijkste kenmerken van de ELT-LPS:

  • Geschikt voor laservermogen van 50W
  • FoV uitgebreid tot 7 arcmin (halve kegelhoek)
  • WFE < 65 nm rms
  • Onscherpte over FoV < 120 nm PV
  • On-sky richtresolutie van 0,2 arcsec
  • Absolute richtfout in gezichtslijn < 10 arcsec
  • Relatieve richtfout < 0,25 arcsec (120 s interval)
  • Hoogte: 2,4 m, lengte: 1,7 m, breedte: 1,4 m
fdr_status_ota_lps2-231
Artistieke impressie van ELT-LPS
schematic_overview_showing_main_components_of_the_elt_lps
Schematische overzicht van de belangrijkste onderdelen van de ELT-LPS

Serieproductie van bestaand ontwerp

De Final Design Review van de ELT-LPS is met succes afgerond. Ondanks de strenge vereisten voldoet het ontwerp volledig. De eerste ELT-LPS-unit is compleet gebouwd en heeft de eerste tests (met laag vermogen) bij ESO doorstaan. Nadat de eerste unit alle tests heeft doorstaan, zal een serieproductie van units 2-9 worden gestart. ESO kan units 10-11 op een later tijdstip bestellen.

Minder kosten

Het gebruik van dit bestaande ontwerp, met minimale aanpassingen, kan een aanzienlijke kostenbesparing opleveren. Omdat er geen nieuw ontwerp hoeft te worden gemaakt. Het ontwerp van de Laser Launch Telescope van TNO wordt ook overwogen voor GMT-, Subaru- en Keck-telescoopsystemen.

Laserlanceertelescoop op maat

Het team van TNO-Demcon keek ook naar aanpassingen. Zoals het lichter maken van het systeem en het gebruik van één gesplitste laserbundel voor meerdere LPS-systemen. Neem contact met ons op om te bespreken of we de laserlanceertelescoop aan jouw wensen kunnen aanpassen.

Laat je inspireren

35 resultaten, getoond 1 t/m 5

TNO-technologie geselecteerd voor secundaire spiegel van W. M. Keck Observatory

Informatietype:
Nieuws
20 februari 2025
TNO is trots geavanceerde adaptieve optiektechnologie te leveren voor de secundaire spiegel van het Keck Observatorium, waarmee het zicht van dit wereldklasse observatorium wordt verbeterd.

Eerste Nederlandse hybride quantumkanaal voor veilige communicatie succesvol tot stand gebracht

Informatietype:
Nieuws
13 februari 2025

Diepzeetelescoop detecteert neutrino met hoogste energie ooit gemeten

Informatietype:
Nieuws
13 februari 2025

TU/e benoemt TNO’er Niek Doelman tot hoogleraar regeltechnologie voor optische golven

Informatietype:
Nieuws
18 december 2024

Realisatie en verificatie van instrumenten

Informatietype:
Artikel