Grondstofschaarste: maakt schaarste de energietransitie fataal?

Bij TNO werken we aan antwoorden op deze vraagstukken door een materials intelligence agenda te organiseren. Hierin worden grote hoeveelheden data uit diverse bronnen vertaald naar bruikbare informatie voor bijvoorbeeld de batterijproductie en recycling in Nederland. Zo kunnen we de risico’s beperken, handelingsperspectief creëren en investeringsbeslissingen ondersteunen.

Geopolitieke spanningen vragen om strategische autonomie binnen de EU

Een van de grootste zorgen op dit moment is de geopolitieke situatie en de gevolgen voor onze mondiale waardeketens. Elke schakel daarin is afhankelijk van technologie, handelsnetwerken en financiering in andere geopolitieke blokken, met China als centraal knooppunt in veel toeleveringsketens.

De EU heeft hier al maatregelen tegen genomen door in te zetten op een zogeheten open strategische autonomie. Deze beleidsommezwaai moet de EU-staten in staat stellen om vrij te handelen op strategisch belangrijke beleidsterreinen rondom schaarse grondstoffen. Zoals aangegeven in het recente onderzoek naar de behoeften en kwetsbaarheden van de EU bij de toegang tot producten die kritieke grondstoffen bevatten.

Europa moet als volwassen, open economie nog steeds veel grondstoffen en intermediaire goederen importeren uit een beperkt aantal landen en regio’s. Het nieuwe beleid is erop gericht de bronnen van primaire grondstoffen te diversifiëren naar meer landen, de binnenlandse bevoorrading te bevorderen en secundaire bevoorradingsbronnen te ontwikkelen door efficiënt gebruik en circulariteit te stimuleren.

Hoe stellen we kritieke grondstoffen voor bedrijven veilig?

In december 2022 publiceerde het kabinet zijn Nationale Grondstoffenstrategie, waarin de urgente uitdagingen van de grondstoffenschaarste behandeld worden. Onder meer wordt bevestigd dat het voor veel bedrijven van cruciaal belang is dat de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen op middellange termijn vergroot wordt.

Wereldwijd ontstaan risico's die het bedrijfsleven niet alleen kan opvangen of oplossen. Geopolitieke spanningen en de dreigende schaarste aan grondstoffen vragen om resoluut overheidsingrijpen, zodat onze publieke belangen op gebieden als energie, ICT, gezondheid en defensie veiliggesteld worden.

Onderzoek naar schaarse grondstoffen

Wij helpen door business intelligence te delen met overheden, de industrie en het bedrijfsleven over de schaarste van kritische grondstoffen in de wereldwijde toeleveringsketen. Dit omvat belangrijke factoren die de beschikbaarheid van grondstoffen en materialen bepalen, de gevolgen van technologische ontwikkelingen downstream verduidelijken en de effecten van (inter)nationale beleidsvorming weergeven.

Bij TNO onderzoeken wij alle aspecten van strategische grondstoffen om te begrijpen hoe een toekomst zonder fossiele brandstoffen eruit zal zien. Zo kunnen we achterhalen welke grondstoffen essentieel zijn voor de energietransitie én hoe die schaarse grondstoffen binnen de gehele waardeketen veiliggesteld kunnen worden.

Dit doen wij onder andere door middel van geologische onderzoeken, maar wij doen ook onderzoek naar strategische autonomie, industriële innovatie & leveringszekerheid, de energietransitie, strategieën voor een circulaire economie en andere relevante gebieden.

Zo hadden we in oktober 2022 een grote technologisch doorbraak in de ontwikkeling van elektrolysers. We zijn er in geslaagd een methode te ontwikkelen waarmee 200 keer minder iridium nodig is. Een schaars materiaal, maar onmisbaar in elektrolysers.