Inspelen op schaderisico’s gebouwen veroorzaakt door bodemdaling

Het onderzoeksprogramma ‘Bodemdaling en Gebouwschade’ bundelt de krachten en inzichten van drie TNO-onderdelen om bodemdaling te koppelen aan gebouwschade, zodat we een oorzakelijk verband kunnen leggen voordat het kwaad is geschied. Met de ontwikkeling van een modelketen is het mogelijk vroegtijdig risico’s op gebouwschade te signaleren als gevolg van bodemdaling. Hiermee kunnen we proactief inspelen op mogelijke schade aan gebouwen en de kostenpost voor de samenleving beperken.

Expertise bundelen voor een proactieve aanpak

Chris Geurts, Principal Consultant bij TNO Mobility and Built Environment, is trots op hoe zijn team al jaren de schade aan gebouwen en infrastructuur beoordeelt. “We komen alleen meestal pas in actie nadat er een melding is van scheurvorming in gevels of beschadigde constructies. We handelen dus reactief in plaats van proactief."

Thibault Candela, Lead Scientist bij TNO Energie- en Materialentransitie, bestudeert door mensen veroorzaakte bodemdaling en seismische activiteit. “We zoeken dus de causale verbanden tussen de opeenstapeling van ondergrondse activiteiten en de bodemdaling. Het is nog onduidelijk hoe deze gestage daling precies leidt tot schade aan gebouwen. Hier komen we achter door de expertise van TNO-disciplines te combineren, zodat de puzzelstukken in elkaar passen.”

TNO Vector fungeert als verbindende schakel tussen technische ontwikkelingen in het onderzoeksprogramma en belangrijke maatschappelijke partijen, zoals beleidsmakers en publieke en private vastgoedeigenaren die met bodemdaling en schade te maken hebben. “Door inhoudelijke discussies en interactieve sessies te organiseren met bijvoorbeeld overheden, woningcorporaties, vastgoedbeheerders en verzekeraars, wordt de maatschappelijke impact van ons onderzoekswerk en de ontwikkeling van de modelketen inzichtelijk”, zegt Rowie Huijbregts, onderzoeker bij TNO Vector.

Meer bevestigende data om de modelketen te valideren

Twee jaar na de start van het programma is er aanzienlijke vooruitgang geboekt bij het leggen van verbanden tussen ondergrondse activiteiten, bodemdaling, interactie tussen grond en constructie en schade aan gebouwen.

“Tot nu toe lag de focus op drie gebieden”, legt Chris uit. “De eerste is leren hoe de ondergrondse processen werken. Daarnaast willen we de interactie begrijpen tussen de beweging onder de grond en die van het gebouw in beide richtingen. En het derde aandachtspunt is uitvinden hoe het gedrag van gebouwen tot schade leidt, oftewel de kwetsbaarheid van gebouwen.” Ter verduidelijking: dit onderzoek richt zich sterk op bestaande gebouwen, voornamelijk gemetselde constructies gebouwd op ondiepe funderingen, die het meest gevoelig zijn voor verzakkingen. Het beoordelen van bodemdaling veroorzaakt door activiteiten in de ondergrond gebeurt nog steeds op grote, generieke schaal.

Chris voegt eraan toe dat het nog steeds moeilijk is om toegang te krijgen tot informatie op gebouwschaal. “Die data zijn echt nodig om onze modellen te valideren. En de informatie die we wel krijgen kan iets vervuild zijn omdat de schade al aan één oorzaak is toebedeeld, zonder rekening te houden met eventuele andere oorzaken.”

In ieders belang om snel te handelen

Wanneer we eerder kunnen inspelen op schaderisico’s door bodemdaling heeft onze maatschappij daar veel baat bij, en niet alleen economisch. Chris: “Dit onderzoeksprogramma is bedoeld om betrokken partijen de knowhow en handvatten te geven om te bepalen waar de prioriteiten liggen, onderbouwde risicoanalyses uit te voeren op door verzakkingen veroorzaakte schade aan gebouwen, maar wellicht ook om het model als stap op te nemen in vergunningverleningen voor ondergrondse activiteiten. ”Na validatie in Nederland kan de modelketen verder worden doorontwikkeld voor toepassing in andere gebieden.

Maar het menselijk belang zal de grootste winnaar zijn. Het is een geruststellende gedachte wanneer mensen vooraf weten of en welke ondergrondse processen kunnen leiden tot schades, waarna tijdig maatregelen kunnen worden genomen. “Uiteindelijk kunnen we ons doel niet alleen bereiken. Samenwerking met belanghebbenden vanuit de overheid, industrie, onderzoeksinstituten, universiteiten en burgerinitiatieven is essentieel om te kunnen slagen en echte impact te creëren”, zegt Thibault tot slot.