Een duurzame én gezonde woning: drie aanpassingen voor een gezonder binnenluchtklimaat

Goede ventilatie zorgt 24 uur per dag voor verse lucht in een woning. En dat is belangrijk voor een gezond binnenluchtklimaat. Ventileer je niet, of onvoldoende? Dan stijgt de kans op gezondheidsproblemen. Bijvoorbeeld door schimmelvorming, veroorzaakt door vocht dat vrijkomt door het douchen, wassen en ademen. Of door schadelijke stoffen die vrijkomen bij het bakken en braden.

Verse ventilatielucht komt van buitenaf de woning binnen. Maar als de buitenlucht vervuild is, dan zal het ventileren juist het tegenovergestelde opleveren; ongewenste stoffen komen het huis in.

Er is een manier om dat te beperken: zorg bij de (ver)bouw van een woning dat bekend is aan welke zijde van de woning de lucht het minst vervuild is. Dit kan per woning verschillen. Door aan de schonere zijde ventilatielucht aan te zuigen, verbetert de luchtkwaliteit in de woning. De minst luchtvervuilde kant van een (geplande) woning is meestal de achterzijde van de woning, de zijde die zover mogelijk van de weg is gericht.

Casus: de Prins Willem Alexander school ligt aan de centrumring Den Haag. Een drukke weg waar de concentratie roet, fijnstof en stikstofdioxide sterk is verhoogd. Ons advies was daarom om zover mogelijk van de weg de ventilatielucht aan te zuigen. Hierop werd de luchtaanzuiging verplaatst naar de achterzijde van het schoolgebouw. Dit resulteerde in een 27% lagere stikstofdioxide concentratie in de klaslokalen!

Sinds 1980 worden nieuwbouwwoningen opgeleverd met balansventilatie. Sinds 2018 is dit zelfs bij de meerderheid van de woningen het geval. Balansventilatie zorgt dat buitenlucht de woning in komt en voert eenzelfde hoeveelheid binnenlucht naar buiten af. Handig, want bewoners hebben zo geen omkijken meer naar het ventileren van de woning.

Voor een optimale werking van het systeem is het noodzakelijk om één à twee keer per jaar de filters te vervangen. Om te voorkomen dat de warmtewisselaar langzaam dicht slibt zijn in het systeem standaard G3 filters aanwezig om de warmtewisselaar te beschermen. Deze filters houden fijnstof echter niet, tot nauwelijks tegen. Waardoor dit tóch in huis rond dwarrelt.

Met een speciaal fijnstof filter, de zogenaamde F7 filters, is het mogelijk om tot wel 85% van het *PM2.5 fijnstof eruit te filteren. De balans ventilatie unit moet bij oplevering van de woning dan wel geschikt zijn voor F7 filters. Een kleine aanpassing maakt een groot verschil!

Fijnstof is een verzamelnaam voor allemaal kleine stofdeeltjes die in de lucht zweven. Buitenshuis, maar ook binnenshuis. Want in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht komt fijnstof ook vrij door het ontbranden van kaarsen, de openhaard én bij het bakken en braden.

*fijnstof zijn stofdeeltjes tot 10 micrometer, ofwel PM10 (particulate matter). PM2.5 zijn nog kleinere fijnstofdeeltjes, een fractie van PM10.

Bij bakken en braden komt fijnstof vrij. In de meeste woningen is bakken en braden ook de belangrijkste bron van fijnstof die na het koken uren kan blijven hangen.

Wist je dat: voor goede kookafzuiging is minimaal een afvoercapaciteit van 300 m3/uur nodig tijdens het koken. Bouwregelgeving gaat uit van 75 m3/uur en in de praktijk ligt dit vaak zelfs nog lager.

In eengezinswoningen kan de bewoner meestal zelf een keukenafvoer naar buiten maken. Nog beter en comfortabeler is het aansluiten van een motorloze afzuigkap op een ventilatiesysteem met voldoende capaciteit.

Hiervoor is het wel noodzakelijke dat voldoende capaciteit in het ontwerp van de woning is meegenomen. Nog een voordeel: doordat de afzuigkap geen motor heeft maakt deze ook geen lawaai. Dit concept is toegepast in de NeroZero woning.

Voor appartementen is het een grotere uitdaging. In appartementen wordt vrijwel overal de ventilatiecapaciteit, zoals beschreven in het bouwbesluit, toegepast. Praktisch nergens is het toegestaan om als bewoner zelf een kookafzuiging in de gevel te maken. Dus passen de bewoners meestal een recirculatiezuigkap toe die fijnstof onvoldoende afvangt.

Om een gezonder binnenluchtklimaat in appartementen te realiseren is het belangrijk de voorziening voor kookafzuiging reeds in de ontwerpfase mee te nemen. Bijvoorbeeld door middel van een separaat afvoerkanaal naar het dak, waar bewoners hun kookafzuiging op kunnen aansluiten. Of, indien elk appartement zijn eigen ventilatie unit heeft, door toepassing van het Nero Zero concept.