Nederlands wagenpark onderhevig aan veranderingen

De samenstelling is afhankelijk van de nieuwverkoop en sloop van auto’s. Daarnaast hebben de groeiende import- en exportstromen een steeds grotere bijdrage in de veranderingen. Dit heeft invloed op de effectiviteit van beleid op aanschaf (BPM) en op bezit (MRB) voor de stimulering van schone en zuinige voertuigen. Ook hebben verschuivingen in de samenstelling van het vracht- en bestelwagenpark effect op de snelheid waarmee nieuwe schone technologieën in het wagenpark worden ingevoerd.

De Nederlandse overheid stimuleert de verkoop van schone en zuinige auto's waardoor het autopark steeds schoner en zuiniger wordt. De nieuwverkoop bestaat inmiddels voor een groot deel uit (zeer) schone en zuinige auto's. Tegelijkertijd zien we het aandeel nieuwverkopen in Nederland dalen, dat auto's langer rond blijven rijden, en de import van gebruikte auto’s groeien. Zo zie je dat de effecten van veranderingen in het wagenpark op milieu en het klimaat niet alleen bepaald wordt door de instroom van nieuwe auto's, maar ook door de import en export van gebruikte auto's.

Tweedeling

Er is een aanzienlijke export van gebruikte auto's waardoor inmiddels een tweedeling in het autobezit waarneembaar is. Dieselauto's en andere voertuigen voor de zakelijk markt worden voor een groot deel al op jonge leeftijd geëxporteerd. De eerste piek in deze export ligt sinds 2010 bij een voertuigleeftijd van vier jaar. Maar ook daarna verdwijnt het grootste deel van de zakelijke auto's alsnog naar het buitenland. Daartegenover staan benzineauto's in privébezit, die ongeveer 17 jaar mee gaan en hoofdzakelijk worden gesloopt nadat verschillende eigenaren er in gereden hebben. Van deze auto’s wordt juist weer een groot deel als gebruikte, oudere auto in Nederland geïmporteerd. Niet alleen worden in Nederland veel jonge dieselauto's naar het buitenland geëxporteerd maar ook was er een export van oldtimers, na de verandering in de belasting van deze auto's.

Export beperkt doorwerking op milieueffecten

Mede door de toename in import en export gaan de veranderingen steeds sneller. Door stimuleringsmaatregelen is het aantal elektrische, hybride en plug-in voertuigen de afgelopen vijf jaar sterk gestegen. Maar ook de export van redelijk nieuwe gebruikte hybride auto's en elektrische auto’s nam toe. Dit beperkt de doorwerking van de stimuleringsmaatregelen op de beoogde milieueffecten.

Een belangrijke oorzaak van de verbetering van de stedelijke luchtkwaliteit is het schoner worden van het Nederlandse wagenpark. Daarom houdt TNO al jaren de belangrijkste trends bij van veranderingen in het wagenpark. De instroom van privévoertuigen vindt steeds vaker plaats door import van jonge voertuigen in plaats van door verkoop van nieuwe voertuigen. Vooral voor dieselvoertuigen lijkt de impopulariteit in het buitenland bij te dragen aan een stijgende import in Nederland. De aantallen import zijn vergelijkbaar met de aantallen nieuwverkoop. De beschikbaarheid van gebruikte voertuigen in het buitenland lijkt een verjonging in de weg te staan, terwijl voor het eerst schone, op de weg geteste dieselvoertuigen beschikbaar zijn.

In 2015 is de dalende trend van de gemiddelde CO2-uitstoot van nieuwe personenwagens omgeslagen in een stijging. Het toch al trage effect op de gemiddelde CO2-uitstoot van het hele wagenpark wordt daardoor afgeremd. Elektrische voertuigen hebben nog geen grote impact op deze cijfers, vanwege de lage aantallen. Aan de andere kant blijft de uitstroom van oude voertuigen dezelfde trend houden. Het zijn vooral de voertuigen in het wagenpark tot 8 jaar oud die door import en export beïnvloed worden.

Rapporten

• TNO Kennisinbreng Mobiliteit voor Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2019. NRMM Binnenvaart en Zeevaart
• Inputs and considerations for estimating large scale uptake of electric vehicles in the Dutch passenger car fleet up to 2030(date 2018)
• Nederlandse wagenparksamenstelling 2017
• Onderscheidende kenmerken van brandstoftypen als alternatief voor diesel 2017
• Nederlandse wagenparksamenstelling 2016
• Instroom, uitstroom en samenstelling van het Nederlandse vracht- en bestelwagenpark 2015
• Potential CO2 reduction technologies and their costs for Dutch passenger car fleet 2015
• In- en uitstroom en samenstelling van het Nederlandse personenautopark 2014
• Recent changes in the ownership and usage of oldtimers in the Netherlands: a summary 2014
• Een overzicht van import en exportstromen in het Nederlandse personenwagenpark 2013
• Milieueffecten van oldtimers. Beleidsstudies 2012