De energietransitie: een maatschappelijke transformatie

Het belang van de acceptatie van beleid voor klimaatdoelen

Het bereiken van nationale klimaatdoelen vraagt klimaat- en energiebeleid. De implementatie van dit klimaatbeleid kan veranderingen vragen in het gedrag van burgers en bedrijven. Bijvoorbeeld het (laten) isoleren van woningen of bedrijfspanden, en het overstappen van verwarming op gas naar een warmtenet of warmtepomp.

Deze veranderingen kunnen extra financiële lasten met zich mee brengen voor (een deel van de) huishoudens en daardoor mogelijk weerstand opwekken, waardoor de duurzame transitie vertraging kan oplopen. De acceptatie van beleid gericht op het tegengaan van klimaatverandering kan daarentegen juist bijdragen aan de implementatie en uitvoering van dat beleid.

Het is daarom effectief voor de Rijksoverheid om beleid zo vorm te geven dat het kan rekenen op (actieve) steun van zowel burgers als bedrijven.

Samen sneller groen

De energietransitie gaat iedereen aan en vereist een verandering in denken en handelen van mensen, bedrijven en de overheid. Elk individu heeft hierin een eigen verantwoordelijkheid. We bundelen onze expertise in gedrag, technologie en sociaal-economische aspecten om een samenhangende visie op een duurzaam energiesysteem te creëren.

Dat helpt overheden bij het ontwikkelen van adequaat beleid, bedrijven bij duurzame bedrijfsvoering en het maken van toekomstbestendige beslissingen en burgers om individueel en gezamenlijk actief bij te dragen aan de energietransitie. Sociale innovatie en burgerparticipatie zijn essentieel voor de verduurzaming van onze samenleving. We bedenken innovaties en oplossingen om samen de transitie naar een duurzame samenleving in Nederland tegen 2030/2050 te versnellen.

Wij zetten ons in voor:

• duidelijk, transparant beleid en regie van de overheid
• visie en verantwoordelijk ondernemerschap van marktpartijen
• gedragsverandering, eigen bereidheid tot verandering en initiatief van burgers

Duurzaam gedrag met burgerparticipatie

Een duurzame samenleving vraagt om andere afwegingen, andere keuzes en een andere inrichting. We staan voor een complexe systeemverandering die ook om verandering van gedrag vergt. Zo zullen we ons nog altijd groeiende energieverbruik moeten aanpassen omdat we er anders niet in slagen alles op hernieuwbare energie te laten draaien. Ook raken de hiervoor benodigde materialen eenvoudigweg op. Daarom is de energietransitie ook een sociale transitie.

Een ander voorbeeld van gedragsverandering is het aanpassen van ons consumptiepatroon. Dat kan effectief zijn als iedereen bijdraagt. Wij onderzoeken hoe en welke omstandigheden nodig zijn om consumenten te helpen veranderen. In een verkenning dragen we vier manieren aan voor systeemveranderingen die consumptievermindering mogelijk maken.

Duurzame Bedrijfsvoering

Verandering van houding en gedrag speelt ook bij bedrijven en hun werknemers. Hoe richt je de productie en organisatie toekomstbestendig in. Welke overwegingen, hindernissen en kansen dienen zich aan. En hoe reageren klanten, toeleveranciers, omwonenden en aandeelhouders? Ook hier biedt TNO inzicht om de juiste keuzes en investeringsbeslissingen te nemen. Zo besparen bedrijventerreinen die meer onderling en met de omgeving zijn gaan samenwerken al veel energie. In het Europese project GEAR@SME onderzoeken we hoe dat is te realiseren in het mkb.

Energiearmoede

Zo’n 600.000 huishoudens leven in energiearmoede, vaak een combinatie van een laag inkomen, een slecht geïsoleerd huis en een hoge energierekening. Met jarenlange onderzoekservaring op dit terrein adviseren we overheden op alle niveaus hoe energiearmoede is te voorkomen. Lees hier meer over project Communitas: de energieconsument centraal.