Funderingsproblemen in heel Nederland

Oorzaak funderingsproblemen

Klimaatverandering, beleidskeuzes en bodemdaling zijn de belangrijkste oorzaken van de toenemende funderingsproblemen. Door de opwarming van de aarde stijgt de zeespiegel en treden rivieren vaker uit hun oevers. Ook is er een toename van hoosbuien waarbij er binnen korte tijd een enorme hoeveelheid regen valt en er zijn ook juist periodes van aanhoudende droogte.

Ook het beheer van de grondwaterstand speelt een belangrijke rol. De overheid kiest er soms namelijk bewust voor om de grondwaterstand in een bepaald gebied te verlagen of te verhogen. En dan is er nog de bodemdaling, een probleem waar we in verschillende delen van Nederland mee te maken hebben.

Gevolgen funderingsproblemen

In ons land staan veel oude panden en veel van onze infrastructuur op houten palen. En bij een fluctuerend grondwaterpeil kunnen die palen gaan rotten. Dat betekent dat we aan de vooravond staan van een periode waarin we geconfronteerd worden met serieuze funderingsproblemen.

De houten palen zijn nog maar een deel van het probleem. Tot de jaren '70 maakten bouwbedrijven - naast paalfunderingen van hout - ook veel gebruik van ondiepe funderingen. ‘Op staal’, zoals dat heet. En ook die funderingen blijken gevoelig voor bodemdaling en grillige grondwaterstanden.

Scheve huizen of scheuren in de muur

Er zijn panden die door een wegzakkende of kapotte fundering dusdanig verzakken dat ze bijvoorbeeld zichtbaar scheef komen te staan en er echt gevaarlijke constructieproblemen ontstaan. Bij andere panden beperkt het probleem zich tot kleine scheurtjes in de muur, waarbij dan overigens wel onderzocht moet worden of dat niet een voorbode is van een ernstiger funderingsprobleem.

Verzakkingen in de Randstad én daarbuiten

Tot dusver beperkte de echt serieuze funderingsproblematiek met houten palen zich vooral tot een aantal steden in de Randstad, zoals Rotterdam, Dordrecht en Gouda. Daar zit momenteel al veel kennis over het in kaart brengen en herstellen van funderingsschade.

Nu ook de rest van Nederland vaker met funderingsproblemen te maken krijgt, is het belangrijk om die al aanwezige kennis goed met elkaar te delen. En dat geldt al helemaal voor het delen van kennis over problemen met funderingen op staal, want daar hebben we in Nederland nog niet veel ervaring mee.

Nu actie ondernemen

De processen in de ondergrond zijn vaak complex. Dat maakt het lastig om nauwkeurige voorspellingen te doen over de locaties waar funderingsproblemen kunnen ontstaan. Ondertussen gaat het wel om een probleem waar veel Nederlanders mee geconfronteerd zullen worden. Daarbij zal de funderingsproblematiek veel financiële schade veroorzaken.

Experts verwachten tot 2050 een schadepost van zo’n 20 tot 30 miljard euro. Dat is een schatting die is gebaseerd op een situatie waarin Nederland volop maatregelen neemt om funderingsschade zoveel mogelijk te voorkomen. Als die maatregelen niet worden genomen, zou het schadebedrag dus nog veel hoger uit kunnen vallen.

Kennis en aanbevelingen

Om de funderingsproblematiek goed in beeld te krijgen ontwikkelen we als TNO kennis, die we vervolgens ook delen. Zo hebben we onlangs samen met Deltares een rapport over funderingsproblematiek geschreven. De 3 belangrijkste aanbevelingen:

1. Zorg voor een beter inzicht in de aard, omvang en spreiding van de funderingsproblematiek, en zorg daarbij voor een beter inzicht in hoe de schades precies tot stand komen.
2. Ga op zoek naar nieuwe technieken en richtlijnen om data en informatie over funderingsproblemen te verzamelen en te ontsluiten.
3. Ontwikkel nieuwe concepten die funderingsproblemen kunnen voorkomen of waarmee het mogelijk is om al aangetaste funderingen op een snelle en goede manier te herstellen.

Rol van de overheid

Het rapport werd in opdracht van het Rijksprogramma Aanpak Funderingsproblematiek gemaakt. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voert de regie over dat programma. Samen met partners zet de RVO zich in voor het verbeteren van de kennis over funderingsproblematiek in ons land en het zoeken naar passende oplossingen. Er is op dat vlak nog veel te doen en de tijd begint te dringen. Vandaar dat we momenteel flink meer aandacht aan dit onderwerp besteden dan voorheen.