Pesten terugdringen met anti-pestprogramma PRIMA

Gepest worden gaat gepaard met een breed scala aan mentale en gezondheidsproblemen, zoals angst en depressie, schoolproblemen en suïcidale gedachtes. Terwijl de schooltijd leuk en leerzaam hoort te zijn, is vooral op school de kans op pesten groot. Met de opkomst van social media neemt cyberpesten de laatste jaren toe. Deze nieuwe vorm van pesten kan vaak gezien worden als een verlengde van face-to-face pesten, aangezien het plaatsvindt in dezelfde sociale kringen. Bij pesten spelen groepsprocessen een belangrijke rol. Kinderen kunnen betrokken raken bij pestsituaties, bijvoorbeeld als slachtoffer, dader, buitenstaander of verdediger.

Het is van belang dat kinderen zich weerbaar kunnen opstellen waardoor zij kunnen bijdragen aan het verminderen of voorkomen van pestsituaties. TNO heeft jarenlange ervaring met de ontwikkeling en implementatie van wetenschappelijk onderbouwde interventieprogramma’s om de weerbaarheid van kinderen te vergroten. Als het gaat om pesten richten we ons op het wetenschappelijk onderbouwen van preventieve en curatieve anti-pestprogramma’s en helpen daarnaast mee aan de ontwikkeling van beleid, onder andere via de richtlijn Pesten voor de jeugdgezondheidszorg.

Ontwikkeling schoolbreed beleid

We zijn intensief betrokken bij de ontwikkeling van anti-pestbeleid voor scholen. In samenwerking met Hogeschool van Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam zijn we in gesprek gegaan met een groot aantal basisscholen om erachter te komen wat hun wensen en behoeften zijn op het gebied van anti-pestbeleid. Daaruit bleek dat scholen een lessenreeks willen hebben voor alle groepen, van groep 1 t/m 8, met niet te veel lessen per jaar. En dat de lessen gericht zouden moeten zijn op het versterken van pro-sociaal gedrag. Ten slotte hebben scholen behoefte aan een monitoringsysteem dat laat zien welke leerlingen gepest worden en welke leerlingen risico lopen. Op basis van deze wensen en behoeften zijn wij aan de slag gegaan, daarbij rekening houdend dat het lespakket gebruikmaakt van evidence based methoden waarvan is gebleken dat ze effectief zijn bij het veranderen van gedrag. Dit heeft geresulteerd in het ‘PRIMA anti-pestprogramma’.

Wat is het PRIMA anti-pestprogramma?

Het PRIMA-lespakket geeft leerlingen en docenten handvatten voor het aanleren van vaardigheden om pestsituaties beter te kunnen hanteren en het versterken van pro-sociaal gedrag. Hierdoor worden kinderen minder snel slachtoffer en stellen ze zich vaker op als verdediger. Kernelementen van de PRIMA-interventie zijn een schoolbrede lessenserie voor alle groepen, een e-learning en training voor het hele schoolpersoneel, een monitor om pesten en risicoleerlingen in kaart te brengen en verschillende handelingsprotocollen voor lastige pestsituaties.

Het PRIMA-programma is gebaseerd op het Olweus anti-pestprogramma en is een van de weinige anti-pestprogramma’s die wordt aanbevolen aan scholen in Nederland. Het is erkend in de databank effectieve Jeugdinterventies en is recent bij de nationale evaluatie van anti-pestprogramma’s als een van de effectieve programma’s naar voren gekomen.

“Onze PRIMA-aanpak is een erkende en aanbevolen schoolbrede aanpak om pesten op basisscholen te voorkomen en verminderen. We proberen nu een stap verder te gaan in ons onderzoek en te achterhalen wat werkt en voor wie. Dit doen we door te onderzoeken welke kernelementen uit anti-pestbeleid het meeste effect sorteren en of deze effecten verschillen voor bepaalde groepen kinderen”, zegt Minne Fekkes, senior scientist bij TNO en bijzonder hoogleraar Sociale vaardigheden en Weerbaarheid bij de Universiteit van Amsterdam.

Volgende stap: Implementatie verbeteren

PRIMA is effectief gebleken in verschillende RCT-onderzoeken. Resultaten tonen aan dat grotere implementatie van de programmacomponenten leidt tot een sterkere afname van pestgedrag: tot wel 30% afname in het eerste jaar. Veel scholen implementeren echter niet alle onderdelen van het PRIMA-programma volledig. Daarom bestuderen we op dit moment hoe implementatiebarrières verminderd kunnen worden en hoe de implementatie van anti-pestprogramma’s op scholen verbeterd kan worden.

Doe je met ons mee?

TNO wil graag de mentale gezondheid binnen onderwijsinstellingen bevorderen. Daarvoor gaan we graag de samenwerking aan met scholen, overkoepelende instanties, leraren, lerarenopleidingen, beleidsmedewerkers en Gemeenten. Wil je meer weten over wat wij doen op het gebied van pesten en/of daaraan bijdragen? Neem dan contact met ons op.