Draagvlak voor een systeem dat emissies door consumenten bepaalt hangt sterk af van voorwaarden

Bij het terugdringen van de uitstoot van energie-gerelateerde broeikasgassen zetten overheden vooral in op energiebesparing en hernieuwbare energie. Daarnaast is CO₂-opslag een serieuze optie en wordt er opnieuw gesproken over kernenergie.

Er is echter maar weinig aandacht voor het op andere manieren dan met energiebesparende maatregelen terugdringen van het energiegebruik, zoals met leefstijlbeleid. Met een enquête onderzocht TNO daarom of er draagvlak is voor een persoonlijk emissiehandelssysteem waarmee alle Nederlanders worden gestimuleerd om activiteiten die veel broeikasgasuitstoot tot gevolg hebben te beperken.

Matige steun voor voorgesteld persoonlijk emissiehandelssysteem

Ruim 1200 respondenten kregen een fictief persoonlijk emissiehandelssysteem voorgelegd waarbij consumenten persoonlijke emissierechten inleveren voor energie in huis, autobrandstoffen, vlees en vliegtickets. In dit systeem krijgen huishoudens jaarlijks gratis emissierechten die genoeg zijn voor een gemiddeld huishouden van die samenstelling.

Het onderzoek wijst uit dat het draagvlak voor een dergelijk systeem matig is (circa 36%), zeker als het vergeleken wordt met andere maatregelen zoals energiebesparing en het inzetten van hernieuwbare energie (beide maatregelen meer dan 90%).

Eerlijk en effectief beleid leidt tot groter draagvlak

Uit het onderzoek bleek dat gebruiksvriendelijkheid een minder belangrijke voorwaarde is dan de eerlijkheid van de verdeling van de punten. Van de respondenten blijft eenzelfde deel positief over het voorgestelde systeem als “het niet te veel gedoe is” en 51% ziet zo’n systeem wel zitten als de rechten eerlijk verdeeld worden. Bij een variant waarbij bedrijven meer voor hun CO₂-uitstoot betalen dan ze nu doen is zelfs twee derde (67%) positief over een persoonlijk emissiehandelssysteem.

De geënquêteerden werd ook gevraagd onder welke condities zij voor de invoering van een persoonlijk handelsemissiesysteem zouden zijn. Veelgenoemde voorwaarden waren: deelname van grote bedrijven en andere landen, een verdeling van rechten waarbij rekening wordt gehouden met inkomen, kwetsbare groepen of bijzondere omstandigheden.

CONCLUSIE: ZICHT OP HAALBAAR LEEFSTIJLBELEID

De resultaten van het onderzoek bieden aanknopingspunten voor haalbaar beleid voor leefstijlverandering met voldoende draagvlak. Mensen zijn bereid om een vermindering van hun emissie-intensieve activiteiten te accepteren zolang die maar eerlijk is verdeeld tussen mensen onderling en tussen mensen en bedrijven. Dat kan worden bereikt met behulp van persoonlijke emissiehandel, maar er zijn ook andere mogelijkheden die verder onderzoek rechtvaardigen.