FSO Instruments brengt lasersatellietcommunicatie naar de markt

Dat past in het Nederlandse streven om een positie te bekleden als wereldmarktleider voor de serieproductie van hoogwaardige FSO (free-space optics) instrumenten voor lasersatellietcommunicatie, waarvoor concrete belangstelling bestaat bij Amerikaanse en Europese bedrijven. Gus van der Feltz is aangesteld als directeur van de joint venture FSO Instruments.

Voor communicatie in de vrije ruimte is, naast de bekende radiotechniek, lasertechnologie in opkomst. Deze technologie verzorgt snelle, veilige verbindingen tussen grondstations, satellieten, vliegtuigen en onbemande luchtvaartuigen. Lasersatellietcommunicatie werkt met het vormen en sturen van laserbundels over grote afstanden. Daarvoor is complexe technologie nodig, optomechatronica, die adaptieve optiek gebruikt om atmosferische verstoringen te compenseren.

Samenwerking voor de lange termijn

Demcon en VDL ETG, het hightechcluster van VDL Groep, gaan samen de technologie voor lasersatellietcommunicatie verder ontwikkelen. Vanuit de twee bedrijven zijn Gerard van den Eijkel, directeur van Demcon optomechatronics, en Hans Priem, business manager bij VDL ETG, de drijvende krachten. De twee ondernemingen formaliseren hun samenwerking in de joint venture FSO Instruments, om daarmee samen de stap naar de markt te zetten.

“Er is al veel gebeurd op het institutionele vlak, via TNO, nu zijn bedrijven aan zet voor de industrialisatie”, vertelt Van den Eijkel. “Onze CEO’s, Dennis Schipper en Willem van der Leegte, hebben elkaar gevonden in een samenwerking voor de lange termijn. Besloten is om alle relevante expertise voor lasersatellietcommunicatie van de bedrijven bijeen te brengen.” De wereld wordt steeds complexer en time-to-market is daarin essentieel, verklaart Priem. “Wij geloven dat we door deze samenwerking meer impact kunnen maken.”

Unieke competenties

TNO ontwikkelt en bouwt al vijftig jaar optische instrumentatie voor de ruimte(vaart), met name astronomie en aardobservatie, verklaart Kees Buijsrogge, director TNO Space & Scientific Instrumentation. “Wij hebben veel ervaring opgedaan met systeemontwerp, nauwkeurige metrologie en compensatie voor de verstoringen die optreden als je door de atmosfeer kijkt. Die competenties, alles bij elkaar opgeteld misschien wel uniek in de wereld, passen precies bij lasersatellietcommunicatie.”

In een vroeg stadium heeft TNO Nederlandse bedrijven betrokken, waaronder Demcon en VDL ETG. “Wij bouwen enkelstuks of hooguit een paar systemen, terwijl er voor lasersatellietcommunicatie vraag komt naar honderden of zelfs duizenden stuks. Dat is de business voor bedrijven.” Priem: “TNO is goed in het ontwikkelen van concepten. Wij gaan die uitwerken naar wat de markt wil, voor wat betreft functionaliteit, kosten en betrouwbaarheid, met onder meer herontwerp-voor-maakbaarheid en natuurlijk productie.” Dat gebeurt bijvoorbeeld in het project Laser Satcom, onderdeel van het Nationale Groeifonds-programma NXTGEN HIGHTECH; Van den Eijkel en Priem hebben daar een voorstel voor geschreven.

Markten ontwikkelen

FSO Instruments gaat de concepten van TNO doorontwikkelen en de technologie commercialiseren. Van den Eijkel: “Uiteindelijk gaat FSO producten die space-qualified zijn introduceren. Daarvoor bouwt het in ons land een netwerk van eerstelijnspartners. Demcon en VDL ETG Almelo gaan daarin een prominente rol vervullen.” Dit is nieuw voor Nederland en ook voor de buitenlandse space-industrie. Er bestaat al Europese en Amerikaanse belangstelling. In aanloop naar de oprichting van FSO Instruments is vliegtuigbouwer Airbus vorig najaar een samenwerking aangegaan met VDL ETG voor de ontwikkeling en productie van lasercommunicatieterminals voor vliegtuigen.

Priem ziet naast initiële militaire toepassingen ook kansen in de commerciële markt, onder meer voor het leveren van internet- en databandbreedte in vliegtuigen. De uitdaging is om die markten verder te ontwikkelen. Dat gaat FSO Instruments doen onder leiding van Gus van der Feltz, onlangs benoemd tot directeur. Het team wordt verder ingevuld met systeemarchitecten, senior engineers en business developers, deels afkomstig van Demcon, VDL ETG en ook TNO. Met Demcon en VDL Groep als aandeelhouders opereert FSO Instruments, ‘powered by TNO’, vanuit Delft.

Mijlpaal, geen eindpunt

TNO juicht de samenwerking tussen Demcon en VDL Groep toe, zegt Tjark Tjin-A-Tsoi, bestuursvoorzitter en CEO van TNO. “Onze ambitie is een Europees ecosysteem bouwen voor snelle en veilige lasersatellietcommunicatie met een sterke Nederlandse inbreng waar de wereld niet omheen kan. FSO Instruments als gezamenlijke onderneming van Demcon en VDL Groep is daarvan een prachtig voorbeeld.” TNO blijft samenwerken in projecten, vult TNO’er Buijsrogge aan. “Bovendien treedt een aantal van onze system engineers bij FSO in dienst, om te helpen de doorontwikkeling te bespoedigen.”

De commerciële start van FSO Instruments, het eerste technologiebedrijf voor lasersatellietcommunicatie in Nederland, is een mijlpaal maar geen eindpunt voor TNO, benadrukt Tjin-A-Tsoi. Vanuit de missie van de kennisinstelling – werken aan maatschappelijke uitdagingen en de economie van Nederland versterken – blijft TNO actief op dit gebied. “Samen met bedrijven ontwikkelen we in Groeifonds-projecten de volgende generatie systemen voor lasersatellietcommunicatie.”

‘Creating shared value’

Directeur Dennis Schipper van Demcon onderstreept de noodzaak van de joint venture die zijn bedrijf met VDL aangaat. “Voor ons beiden is het een nieuwe markt met nieuwe risico’s. We gaan deze nieuwe markt samen bewerken en onze competenties combineren om het beste resultaat te behalen en de risico’s te beperken. Het past in onze missie van ‘creating shared value’ door het ontwikkelen van technologie voor het oplossen van maatschappelijke problemen, in dit geval de behoefte aan snelle, veilige en betrouwbare communicatie. Wij verwachten daar met FSO Instruments een belangrijke bijdrage aan te leveren.”

'Geweldige kans voor ons allen’ President-directeur Willem van der Leegte van VDL Groep is eveneens overtuigd van het belang van deze stap. “Om kennis op te bouwen die nodig is voor verbeterde producten en technologieën, en antwoorden te formuleren op de maatschappelijke transities van vandaag én morgen, investeert VDL Groep fors in onderzoek & ontwikkeling. Samenwerking, technologische kennis en een sterke basis van vertrouwen in elkaar zijn belangrijke drijvers om innovatie te versnellen. De ambities van FSO Instruments zijn daar een goed voorbeeld van. Door gezamenlijk te investeren in commerciële ruimtevaartactiviteiten vergroten we de kans op succes. Een geweldige kans voor ons allen.”

Over FSO Instruments

FSO Instruments, gevestigd in Delft, is de joint venture van Demcon en VDL Groep. Het bedrijf ontwikkelt, produceert en levert hoogwaardige instrumenten voor free-space optics (FSO), in het bijzonder producten voor lasersatellietcommunicatie. FSO Instruments bouwt voort op de baanbrekende technologie die TNO heeft ontwikkeld en in samenwerking met Demcon en VDL ETG tot volwassenheid heeft gebracht. Een kernteam van systeemarchitecten, senior engineers en business developers werkt nauw samen met Demcon, VDL ETG, TNO en gespecialiseerde toeleveranciers.

Over Demcon

Demcon (1.000+ medewerkers) ontwikkelt, produceert en levert technologie en innovatieve producten. De Demcon group heeft locaties in Best, Delft, Enschede, Groningen, Maastricht, Münster (D), Tokio (Japan) en Singapore. De onderneming is ontstaan vanuit de passie van de oprichters voor het combineren van creativiteit en technische vaardigheden gericht op het oplossen van complexe vraagstukken van technologische en maatschappelijke aard. Daarnaast zet Demcon in op het stimuleren van ondernemerschap en het investeren in talent en onderwijs.

Over VDL Groep

Kracht door samenwerking. Dat is de basis van VDL Groep, het internationale industriële familiebedrijf met het hoofdkantoor in Brainportregio Eindhoven. Opgericht in 1953, nu 70 jaar later staat sinds 2017 de derde generatie van de familie Van der Leegte aan het roer. VDL Groep is met ruim 15.000 medewerkers actief in 19 landen. De groep omvat meer dan 100 werkmaatschappijen, elk met een eigen specialisme, die onderling intensief samenwerken. De activiteiten van deze bedrijven zijn samen te vatten in de ‘vijf werelden van VDL’: Mobility, Science Technology & Health, Energy & Sustainability, Infratech en Foodtech. De gecombineerde jaaromzet in 2021 van VDL Groep bedroeg 4,995 miljard euro.