TNO helpt onderzoek effectiviteit Zwarte Wieken met sensoren, camera’s en radar

TNO onderzoekt met de diverse sensoren onder welke omstandigheden vogels tegen een windturbine aanvliegen en of het zwart schilderen van een van de drie turbinebladen (wieken) van een turbine effect heeft op het gedrag van de vogels. Het zwart verven van één van de drie turbinebladen van een windturbine kan mogelijk de zichtbaarheid van de wieken voor vogels verbeteren, waardoor ze deze beter ontwijken.

Het onderzoek met de extra sensoren zal iets meer dan een jaar lopen om de verschillende seizoenen te kunnen monitoren en sluit aan op het eerste jaar waarin al op andere manieren is gekeken naar de mogelijke effecten van een zwart turbineblad.

Sensoren in wieken van turbine

Gedurende ongeveer een jaar worden er in twee turbines, waarbij er één is uitgerust met een zwarte wiek en één niet, sensoren en (thermische) camera’s geïnstalleerd met het zogenaamde WT-Bird® systeem van TNO. De sensoren zitten binnen in elke wiek en registreren aan de hand van trillingen elke aanvaring. De camera’s dienen ter verificatie en soortherkenning.

De beelden brengen ook het gedrag van de vogels in de buurt van de turbine in kaart. Met de WT-Bird® systemen wil TNO meer inzicht krijgen in het moment dat de vogel met een wiek in aanraking komt. Ook verwachten de onderzoekers een nauwkeuriger beeld van het aantal aanvaringen te krijgen omdat het gebied rond de turbines niet overal toegankelijk is voor handmatige zoektochten.

In het systeem op de ongeverfde turbine worden als aanvulling op het WT-bird® systeem microfoons toegevoegd om ook akoestisch vogels te detecteren. Om het vlieggedrag in de omgeving van de turbines in kaart te brengen wordt verder nog een speciale 3D vogelradar geïnstalleerd. Alle resultaten worden vergeleken met de metingen vanuit het onderzoek Zwarte Wiek, dat sinds eind 2021 loopt en waarvan de tussentijdse resultaten begin 2024 worden gepubliceerd.

Resultaten van belang voor windturbines op zee

De provincie Groningen en energiebedrijf RWE laten sinds eind 2021 onderzoeken of het zwart verven van één wiek van een windturbine helpt om vogels veilig tussen de windturbines door te laten vliegen. Eerder onderzoek in Noorwegen, op het eiland Smøla, toonde aan dat het zwart verven van één wiek van een windturbine 70 procent minder vogelslachtoffers onder bepaalde soorten vogels oplevert. Onderzocht wordt of dit ook voor de situatie in Nederland, met andere vogelsoorten en een ander landschap, geldt.

Inmiddels is van zeven bestaande turbines van RWE in windpark Eemshaven, met een tiphoogte van 140 meter, één wiek zwart geverfd. In dit onderzoek wordt er met de hand geteld hoeveel vogels er mogelijk tegen een turbine zijn aangevlogen. Daarmee wordt beperkt inzicht verkregen in wanneer en hoe dit is gebeurd. Ook is er geen inzicht in eventuele verschillen in het gedrag van de vogels rond een turbine mét een zwarte wiek en een turbine zonder zo’n zwarte wiek.

Het nieuwe onderzoek van TNO is er juist op gericht hier wel gegevens over te verzamelen en zo beter inzicht te krijgen in de effectiviteit van de zwarte wiek. De resultaten van de onderzoeken zijn ook belangrijk voor toekomstige windparken op zee waar handmatig meten/tellen niet mogelijk is.

Partners

Installatie en monitoring van de systemen doet TNO met ondersteuning van RWE. Een gedeelte van de ecologische evaluatie is uitbesteed aan Waardenburg Ecology in samenwerking met Altenburg & Wymenga. Het project wordt ondersteund door TKI Offshore Energy, het Windenergie op zee ecologisch onderzoeksprogramma Wozep van Rijkswaterstaat/ministerie van EZK en de projectgroep Zwarte Wiek onder leiding van de provincie Groningen.

Het onderzoek Zwarte Wiek loopt naar verwachting tot de winter van 2024/25 en is een samenwerkingsverband tussen private partijen in de windindustrie (RWE, Vattenfall, StatKraft, Eneco, Pure Energie en Groningen.NL Energy), verschillende overheden (ministerie van EZK/LNV, Rijkswaterstaat en de provincies Groningen, Flevoland, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant, Limburg, Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Holland) en de natuursector (Vogelbescherming).