Werkdruk een van de belangrijkste arbeidsrisico’s

Dit en meer blijkt uit de factsheet ‘Werkstress’ (pdf)  die TNO vandaag, bij het begin van de week van de werkstress, publiceert. De factsheet is gebaseerd op de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) en Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) van TNO en CBS en de Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) van TNO.

Stress door hoge taakeisen en lage autonomie

In 2023 had 32% van alle werknemers en 29% van alle ZZP’ers in Nederland te maken met hoge taakeisen, bijvoorbeeld hoge tijdsdruk, in het werk. Hoge taakeisen hoeven niet direct te leiden tot werkstress of mentale gezondheidsklachten. Zolang er regelmogelijkheden zijn waardoor men om kan gaan met de eisen die het werk stelt, hoeft er nog niets aan de hand te zijn.

Voorbeelden van regelmogelijkheden zijn collega’s of leidinggevenden die meehelpen, of als de werkende de vrijheid heeft om het werk zelf naar wens in te delen. Iets meer dan vier op de tien (41%) werknemers in Nederland en 16% van de ZZP’ers hadden in 2023 niet die vrijheid, zij ervaarden een lage autonomie. Wanneer werkenden hoge taakeisen hebben en geen of weinig autonomie, kan er stressvol werk ontstaan. Deze combinatie kwam voor bij 15% van de werknemers en 6% van de zzp’ers in 2023.

Emotionele belasting en sociale context ook belangrijk

Naast taakeisen en regelmogelijkheden vallen ook andere aspecten van het werk onder de term ‘psychosociale arbeidsbelasting’, zoals emotionele belasting, ongewenste omgangsvormen en conflicten. Bijna 1 op de 10 (9%) werknemers ervaart een hoge emotionele belasting. Meer dan een kwart (26%) van alle werknemers had een conflict op het werk en 17% van de werknemers had te maken met ongewenst gedrag. Ongewenst gedrag kwam in 2023 het vaakst voor in de zorg, zo meldt CBS bij de start van de week van de werkstress op basis van de NEA.

€4,4 miljard verzuimkosten wegens psychosociale arbeidsbelasting

Deze verschillende onderdelen van psychosociale arbeidsbelasting kunnen ook leiden tot verzuim en daarmee tot verlies van arbeidsproductiviteit. Zo werden er in 2022 in totaal 9,8 miljoen dagen verzuimd als gevolg van een te hoge werkdruk, zorgden ruzies, conflicten of grensoverschrijdend gedrag voor 2,4 miljoen verzuimdagen en werd er 1,6 miljoen dagen verzuimd als gevolg van emotioneel te zwaar werk.

Samen betekent dat dat er 13,8 miljoen dagen verzuimd werden vanwege psychosociale arbeidsbelasting. In 2022 zorgde dit in totaal voor €4,4 miljard verzuimkosten voor werkgevers. Wanneer we dit terugrekenen naar de kosten per werknemer komt dit neer op gemiddeld €14.000 aan verzuimkosten wegens psychosociale arbeidsbelasting.

In de factsheet werkstress zijn cijfers rondom werkstress terug te vinden op basis van verschillende invalshoeken. Dit geeft een beeld van hoe werknemers, zelfstandigen én werkgevers over dit thema denken. Hiervoor zijn cijfers uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2022 en 2023 (TNO|CBS), de Zelfstandigen Enquête Arbeid 2023 (TNO|CBS) en de Werkgevers Enquête Arbeid 2024 (TNO) gebruikt.