Scenario’s energiearmoede voor 2025 bij stijgende energieprijzen

Stijgende energieprijzen

De gasprijs op de internationale markten heeft het hoogste niveau in twee jaar bereikt. Peter Mulder, onderzoeker energiearmoede bij TNO: “De internationale gasprijs loopt sinds begin 2024 op.

In reactie hierop stijgen de gemiddelde consumententarieven in Nederland de laatste maanden ook. Consumenten met een variabel tarief of consumenten die nu een nieuw contract afsluiten betalen een hogere prijs dan een jaar geleden. Gegeven deze prijsstijging schetsen we in deze studie de mogelijke ontwikkeling van energiearmoede in 2025 op basis van drie energieprijsscenario’s.”

Drie prijsscenario's voor 2025

TNO maakt in de studie een inschatting van de mogelijke impact op energiearmoede aan de hand van drie prijsscenario's:

1. Laag scenario: Een beperkte stijging van de energieprijs (+5% ten opzichte van de gemiddelde prijs in 2024).
2. Midden scenario: Een gemiddelde stijging van de energieprijs (+12% ten opzichte van de gemiddelde prijs in 2024).
3. Hoog scenario: Een sterke stijging van de energieprijs (+20% ten opzichte van de gemiddelde prijs in 2024).

Gezien de onzekerheid van de energieprijsontwikkeling geven deze drie scenario’s een bandbreedte. Daarnaast word er in de berekening rekening gehouden met de invloed van loonstijging over de tijd.

Op basis van deze prijsscenario’s berekende TNO de energierekening voor huishoudens. Vervolgens werd bepaald hoeveel huishoudens dan voldoen aan de indicatoren voor energiearmoede (laag inkomen en hoge energierekening en/of laag inkomen en lage energetische kwaliteit van de woning).

Een beperkte stijging van de energieprijs leidt in 2025 naar schatting tot 6,6% energiearme huishoudens in Nederland. Bij een middenprijs komt de studie uit op 7,1% huishoudens met energiearmoede en bij een hoge prijs zorgt dat voor 7,6% huishoudens met energiearmoede*.

Peter Mulder: “Dit komt neer op circa 550 tot 640 duizend huishoudens. In 2023, bij nog hogere energieprijzen, bedroeg het aantal energiearme huishoudens dankzij financiële steunmaatregelen ongeveer 400 duizend (4,8% van alle Nederlandse huishoudens). Zonder het effect van de steunmaatregelen mee te nemen, zou dit in 2023 naar schatting 885 duizend zijn geweest (10,7% van alle Nederlandse huishoudens).”

Energiearmoede op middellange termijn

Op dit moment bevinden de actuele consumententarieven zich aan de ondergrens van de door TNO berekende bandbreedte. Maar omdat de prijzen in Nederland met enige vertraging reageren op internationale marktprijzen, is het goed denkbaar dat de prijsstijging nog even aan houdt.

“Het is mogelijk dat de energieprijs in de loop van 2025 weer daalt omdat de vraag naar energie in de zomer doorgaans afneemt en er ook meer aanbod van LNG op de internationale markt wordt verwacht”, zegt Mulder.

“Anderzijds is het mogelijk dat de internationale gasprijs niet veel zal dalen wanneer landen hun gasvoorraden in de zomer willen aanvullen. Met de nodige voorzichtigheid verwachten we daarom dat meer huishoudens in 2025 te maken krijgen met een hogere energieprijs dan in 2024. Daardoor verwachten we dat het aantal energiearme huishoudens in Nederland zal stijgen tot boven het niveau tijdens de energiecrisis (2023) toen financiële steunmaatregelen energiearmoede hebben gedempt.”

TNO verwacht dat op de middellange termijn andere ontwikkelingen, zoals een nieuw emissiehandelssysteem (ETS-2) en kosten voor de verzwaring en aanpassing van elektriciteits- en gasnetten, de kosten voor energie zullen verhogen. Daar staat tegenover dat verdergaande verduurzaming van de woningvoorraad (isolatie, warmtepompen) voor een verlaging van het energieverbruik zorgen voor een deel van de (energiearme) huishoudens.

Doorrekening met steunmaatregelen

De energietoeslag en het prijsplafond zijn met ingang van 2024 gestopt. In de studie wordt ook, om een vergelijking met de situatie in eerdere jaren te kunnen maken, een onderscheid gemaakt voor een situatie met en zonder een eventuele energietoeslag.

Mulder: “Met een energietoeslag zouden de percentages dalen tot net onder het geschatte energiearmoede-niveau in 2023 toen de steunmaatregelen er nog wel waren (4,8%).

• Bij een lage energieprijs en een energietoeslag komen we naar schatting uit op 4,1% energiearme huishoudens in Nederland.
• Bij een middenprijs is dat 4,3% en bij een hoge prijs verwachten we in dat geval 4,5% huishoudens met energiearmoede.”

Dit betekent dat een energietoeslag zoals die in 2022 en 2023 bestond, het energiearmoede percentage met 2,5 à 3,1 procentpunt zou kunnen verlagen. Dit komt neer op 209 tot 260 duizend minder huishoudens met energiearmoede.