Medicijnen op maat maken met 3D-printer

Kinderen krijgen in veel gevallen medicijnen die ontwikkeld zijn voor volwassenen. Om iets specifieker te zijn: voor mannen van zeventig kilo die verder relatief gezond zijn. Dat terwijl kinderen, of ze nu een baby zijn of een tiener, veel minder wegen. De hoeveelheid medicatie die ze nodig hebben is dus ook veel minder. Maar hoe zorg je dat je precies de juiste dosis aan een kind geeft?

“Elke kilo gewichtstoename van een kind vraagt soms om een hogere dosering”, zegt Liesbeth Ruijgrok, die ziekenhuisapotheker is bij de apotheek van Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis. “Alleen, daar zijn de meeste geneesmiddelen niet op berekend. Zo heb ik dagelijks te maken met tabletten waar een halve gram (500 milligram) werkzame stof in zit, waarvan ik maar 20 milligram nodig heb. Hoe verdeel ik zo’n tablet elke keer in 25 aparte stukken van exact dezelfde grootte? En hoe gaan we dat doen als een patiëntje het ziekenhuis verlaat en de toediening van medicatie door moet gaan?”

"Elke kilo gewichtstoename van een kind vraagt soms om een hogere dosering."

Op maat gedoseerd

Een oplossing voor het niet beschikbaar zijn van medicijnen in lagere doseringen, is 3D-printtechnologie. “TNO werkt al 25 jaar aan het printen van verschillende materialen, onder meer op het gebied van voedsel. De uitdagingen die daarbij horen, lijken heel erg op die in de farmaceutische industrie”, zegt Daniel van der Linden, business developer bij TNO op dit gebied.

“Hét voordeel van 3D-printen is dat je voor elk kind heel precies een op maat gedoseerd medicijn kunt printen. Ook kunnen we twee tot drie verschillende medicijnen straks in dezelfde pil verenigen.” Ruijgrok licht toe waarom dit zo belangrijk is: “Als een kind maar één in plaats van drie tabletten per dag hoeft te slikken, dan is de kans aanzienlijk groter dat hij alle medicijnen binnen krijgt.”

"Farmaceuten zijn uitgenodigd om mee te denken over hoe 3D-printen bij kan dragen aan de toekomstige zorg."

Arbeidsintensief en kostbaar

Bij het aanpassen van al bestaande medicijnen ligt het in eerste instantie niet voor de hand om de farmaceutische industrie te betrekken. Immers, apothekers zijn zelf bevoegd om de dosering van medicijnen aan te passen voor kinderen. Dit is echter arbeidsintensief, kostbaar, niet alle apothekers beschikken over alle middelen en bovendien zijn niet alle geneesmiddelen ervoor geschikt. Om meer maatwerk mogelijk te maken en daarbij zeker te weten dat die aangepaste medicijnen aan alle kwaliteitseisen voldoen, spelen farmaceuten bij nader inzien een aanzienlijke rol.

“In de eerste plaats is het 3D-printen van medicijnen een technologie die farmaceuten kunnen gebruiken om te innoveren. En om uiteindelijk betere medicijnen te ontwikkelen tegen betaalbare kosten wat hopelijk bijdraagt aan het betaalbaar houden van de zorg”, zegt Van der Linden. Daarom nodigt hij farmaceuten graag uit om mee te denken over hoe 3D-printen bij kan dragen aan de toekomstige zorg voor patiënten.

"Straks kunnen we ook twee of drie medicijnen op maat in één pil verenigen"

Duizend vragen

Daarnaast is het belangrijk dat zo’n nieuwe geprinte pil voldoet aan alle wet- en regelgeving. “Hoe bewijs je dat je 16 milligram print en geen 17,3 milligram?” zegt Ruijgrok. “Met andere woorden, hoe weet je zeker dat van alle ingrediënten precies de juiste hoeveelheid in je geprinte tablet zit?” En dat is volgens haar nog maar één van de duizend vragen die opkomt bij de nieuwe productontwikkeling en waarbij de farmaceuten een rol kunnen spelen. “We staan ervoor dat we al die vragen eerst allemaal beantwoorden. Uiteindelijk moeten we met TNO, Erasmus MC en farmaceuten de autoriteiten ervan overtuigen dat deze manier van medicijnen maken veilig kan.”

Procesversnelling van cruciaal belang

Een groeiend begrip van ziekteprocessen maakt de ontwikkeling van geneesmiddelen mogelijk, die ‘op maat’ zijn gemaakt voor een specifieke patiënt of groep van patiënten, en daardoor veel effectiever zijn. De ontwikkeling van deze ‘medicijnen van morgen’ is echter zorgwekkend duur, tijdrovend en risicovol. Nieuwe samenwerkingen en technologische ontwikkelingen voor procesversnelling zijn van cruciaal belang én mogelijk om deze kosten te verminderen en de ontwikkeling van deze medicijnen te stimuleren, zodat elke patiënt straks het medicijn krijgt dat precies bij hem of haar past.