Extended reality: de opvolger van Zoom en Teams

In het Medialab van TNO in Den Haag wemelt het van de beeldschermen, bureaus, camera's en snoeren. Maar zet je een VR-bril op dan ben je ineens in een nette vergaderruimte. Op de lange tafel voor je staat een telefoon, daaromheen lege stoelen. In de systeemplaten in het plafond zijn mooie lichtbakken weggewerkt en kijk je naar links, dan zie je een kleurrijke wand die er net ook nog niet was.

Ineens doemt TNO'er Hans Stokking op. Vreemd! Een paar minuten geleden haalde hij je af bij de receptie en daarnet stond hij nog naast je. Nu heeft hij plaatsgenomen aan de virtuele vergadertafel. 'Kun je me goed horen en zien?' vraagt hij. Welkom in de wereld van extended reality!

Beeld uitgeknipt

“Het nadeel van Zoom en Teams is dat iedereen in zijn eigen omgeving zit”, zegt Stokking, senior scientist en vooral vanuit de techniek bij virtual reality betrokken. “Zo krijg je nooit het gevoel dat je echt bij elkaar zit.” Met een VR-bril op kun je 'echt' samenkomen in een digitale vergaderruimte waarbij iedereen ogenschijnlijk aan dezelfde tafel zit, ook al is dat in werkelijkheid niet zo. Extended reality wordt het genoemd.

“Met VR zie je de hele persoon en bijbehorende non-verbale communicatie”

Stokking legt uit: “Iedere gespreksdeelnemer nemen we op met een camera. Dat beeld knippen we uit en plaatsen we in de digitale vergaderruimte. Je ziet elkaar zitten, aan de overkant van de tafel of naast je. Bij Zoom en Teams zie je alleen elkaars hoofd met een stuk bovenlichaam. Met een VR-bril op zie je de hele persoon en op ware grootte. Dat voegt belangrijke non-verbale communicatie toe.” Dat we dit gesprek voeren met VR-brillen op in een vergaderruimte die alleen in de computer bestaat, bewijst hoe levensecht extended reality is.

Voetbal kijken

Jan van Erp is principal scientist bij TNO en één dag per week hoogleraar in Twente. Hij wil nieuwe onderzoeksprogramma's initiëren. “Het is niet ons doel de werkelijkheid zo goed mogelijk te imiteren”, vertelt hij. “TNO wil onder meer onderzoeken hoe mensen extended reality ervaren. Wat roept de grootste beleving op?”

Hans Stokking: “We lieten net het voorbeeld van een vergaderzaal zien, maar je kunt elke omgeving oproepen. Misschien wil je wel liever een gesprek voeren aan het strand. Dan plaatsen we de personen virtueel in een dergelijke setting. En wat voegt dan bijvoorbeeld het geluid van golven toe aan de beleving? Bij dit soort technieken geldt dat je moet zoeken naar de beste ervaring tegen de laagste kosten. Want perfectie is best mogelijk, alleen is dat veel te duur.”

“De coronacrisis heeft extended reality extra actueel gemaakt”

Proef in de zorg

De toepassingen van extended reality zijn legio. Bijvoorbeeld in de zorg. Binnenkort start TNO een proef bij een zorginstelling. Door corona is bezoek daar nu moeilijk. Jan van Erp: “Zoom, Skype en Facetime hebben als nadeel dat ouderen niet het gevoel krijgen dat hun familie echt dichtbij is. We denken dat we dit gevoel met extended reality beter kunnen oproepen.

Alleen willen we ouderen geen VR-bril opzetten. Daarom plaatsen we een iPad op tafel. Op het beeldscherm projecteren we het beeld van een familielid dat thuis voor de camera zit. We knippen dit beeld uit en ‘plakken’ het in de omgeving waar de oudere zich bevindt. Het lijkt net alsof het familielid op een stoel tegenover hen zit. De iPad fungeert als een soort venster waar je doorheen kijkt.”

Zakelijke toepassingen

De coronacrisis heeft extended reality extra actueel gemaakt. “Vroeger hoorden we weleens dat wij bezig waren met verre toekomstmuziek”, zegt Sri Ganesan. “Sinds corona zegt niemand dat meer. Iedereen begrijpt nu de mogelijkheden van extended reality.”

Ganesan richt zich bij TNO met name op transport en logistiek. De impact van extended reality op dit domein zal groot zijn. “De eerste toepassing verwacht ik in de zakelijke wereld”, zegt hij. “Met deze techniek wordt digitaal vergaderen nog realistischer waardoor de noodzaak om elkaar fysiek te ontmoeten afneemt.”

“Maar ook het sluiten van zakelijke deals, waarvoor nu nog vaak gereisd wordt, is mogelijk via extended reality. Belangrijk voor zaken doen is dat je elkaar vertrouwt. Elkaar bijvoorbeeld in de ogen kunt kijken, echt contact kunt maken. Met extended reality kun je dit nabootsen. We gaan toe naar een wereld waarin het steeds minder nodig zal zijn om te reizen. Extended reality kan leiden tot enorme besparingen op reistijd, reiskosten en CO2-uitstoot.”

“We experimenteren met een handschoen met sensoren”

Misselijk

De techniek heeft eigenlijk maar één nadeel. Hans Stokking: “Een klein percentage mensen wordt misselijk van een VR-bril. Ook om die reden kijken we met veel interesse naar de proef bij de zorginstelling. Daar werken we immers niet met VR-brillen maar met iPads. Tot nu toe echter is voor de beste beleving zo'n bril op je hoofd wel noodzakelijk.”

Het werkelijke leven zo goed mogelijk nabootsen, dat is het doel. Jan van Erp: “In communicatie is fysiek contact erg belangrijk. Je geeft elkaar een hand of een schouderklopje. We experimenteren met een handschoen met sensoren. Daarmee kun je het gevoel van aanraking simuleren.”

Virtueel vakantie

Wat dit betekent voor de verre toekomst? Hans Stokking ziet een wereld voor zich waarbij mensen bijna niet meer de deur uit hoeven. “Ik denk dat we in de toekomst virtueel op vakantie gaan”, zegt hij.

Sri Ganesan deelt deze visie, maar denkt dat het niet binnen dertig jaar al zover is (wat Stokking verwacht) maar dat die toekomst nog wel een jaar of zestig op zich laat wachten.

Jan van Erp gaat minder ver: “Ik denk dat mensen altijd behoefte zullen houden aan echt contact. Je ziet nu dat met name jongeren en studenten - de generatie die het meest digitaal is opgegroeid - elkaar juist in de coronatijd willen blijven opzoeken.”