SEL-methode beoordeelt de maatschappelijke ‘readiness’ van een innovatie

Niet alleen technische maar ook maatschappelijke factoren bepalen of een innovatie gereed is voor implementatie. Veelvoorkomende vertragingen in implementatie, of zelfs afstel, hebben niet te maken met technische uitdagingen, maar met maatschappelijke obstakels en onzekerheden die invloed hebben op het innovatieproces. Een goed voorbeeld is de corona-app. Dit kan geen succes worden als de burger de app niet zou accepteren uit angst dat er niet zorgvuldig met privacy wordt omgegaan.

SEL-methode: innovatie beoordelen op maatschappelijke aspecten

Het is daarom cruciaal om tijdig te anticiperen op maatschappelijke aspecten voordat je een innovatie naar de markt brengt. SEL is een nieuwe methode die het innovatieproces kan versnellen door inzicht te geven in de maatschappelijke uitdagingen die spelen en hoe vervolgens om te gaan met deze niet-technische uitdagingen zodat de maatschappelijke inbedding van een innovatie verbeterd kan worden.

‘Met een interdisciplinair team werken we hard aan de ontwikkeling van de SEL-methode’

Waarom gaat de SEL-methode verder dan TRL?

Op dit moment wordt wereldwijd gebruikt gemaakt van de ‘Technical Readiness Level’ (TRL) om aan te geven in welke ontwikkelingsfase een innovatie zit. De TRL richt zich echter enkel op de technologieontwikkeling. En geeft geen antwoord op vragen als: Is de maatschappij er klaar voor? Hoe zit het met wet- en regelgeving? En de financiering en businesscase? ‘Wij vroegen ons dan ook al een aantal jaren af of er niet een manier te bedenken was om beter te bepalen in hoeverre een technologie is ingebed in de maatschappij,’ legt Tara Geerdink, van de unit Strategic Analysis & Policy, uit. ‘We zochten een methode die onderzoekers en ontwikkelaars kan ondersteunen in waar ze, behalve aan de technologie zelf, nog meer aan moeten denken bij het innovatieproces.’

Interdisciplinair team

Nadat algauw duidelijk werd dat er inderdaad behoefte is aan een methode die breder inzicht geeft in hoeverre de maatschappij ‘klaar is’ voor een innovatie, startte begin 2019 een interdisciplinair team met de ontwikkeling van SEL. Geerdink: ‘We ontwikkelden de methodologie op zo’n manier dat die voor elke technologie, innovatie, project of systeem te gebruiken is. Met uiteraard een goede wetenschappelijke onderbouwing én toepasbaarheid in de praktijk voorop.’

Hoe werkt de SEL-methode?

SEL bouwt voort op de TRL-methodologie en biedt een beoordelingskader dat laat zien op welk niveau van maatschappelijke inbedding een innovatie zich bevindt en welke maatschappelijke uitdagingen er nog zijn. Er wordt binnen de SEL-methode naar verschillende maatschappelijke dimensies gekeken: impact op de omgeving, betrokkenheid van actoren, wet- en regelgeving en markt- en financiële middelen. Dit geeft innovatieontwikkelaars en onderzoekers inzicht in met welke maatschappelijke randvoorwaarden ze rekening moeten houden in het innovatieproces. Op basis daarvan kan bepaald worden welke strategieontwikkeling nodig is, parallel aan de technologische ontwikkeling – voor de implementatie van een technologie in de maatschappij.

‘Ook maatschappelijke vraagstukken spelen een belangrijke rol bij het innovatieproces’

Als maatschappelijke inbedding te wensen over laat

De SEL-methode geeft, kortom, aan welke maatschappelijke aspecten extra aandacht verdienen in de verdere ontwikkeling van een innovatie. Omdat dit een aanvulling is op de TRL, zijn beide instrumenten direct gelinkt; een lage TRL correspondeert met een lage SEL en andersom. Is er echter sprake van een hoge TRL en lage SEL – dat wil zeggen: de technologische ontwikkeling is vergevorderd, maar de maatschappelijke inbedding laat te wensen over –, dan is er een maatschappelijke uitdaging die eerst moet worden aangepakt voordat de technologie kan worden geïmplementeerd. Een voorbeeld: het opschalen van zonnepanelen op land zou technisch goed mogelijk zijn (innovatie heeft hoge TRL) maar door onder andere maatschappelijke weerstand en lange en onduidelijke vergunningsprocedures is dit (nog) niet gerealiseerd op grote schaal in Nederland.

Verdere ontwikkeling van de sel-methode

Nu nog is SEL ‘work in progress’. Geerdink: ‘We zijn nog druk bezig met het optimaliseren van de methodologie. Tegelijkertijd toetsen we de SEL-methode in een Europees onderzoeksproject dat gaat over innovatieve monitoring bij ondergrondse CO2-opslag (ACT DigiMon). Het is in die zin dus echt verder ontwikkelen en toetsen in de praktijk: een iteratief innovatieproces.’