Transitie naar aardgasvrije wijken: van regie naar uitvoering

Energierechtvaardigheid, bekostiging en besluitvorming

Omdat de meeste steden hun transitievisies warmte gereed hebben, verschuift de focus van de strategische samenwerking naar de praktische uitvoerbaarheid van deze visies.

In 2020/2021 zijn zij daarom aan de slag gegaan met de vraag hoe de gemeentelijke regierol doorwerkt bij het streven naar energierechtvaardigheid, het bekostigen van transitie naar aardgasvrije wijken en de stap van besluit naar uitvoering.

In de publicatie ‘In transitie richting aardgasvrije wijken’ (pdf) over rechtvaardigheid, betaalbaarheid en besluitvorming’ delen de G4-steden, TNO en Platform31 de ontwikkelde inzichten, met de gemeentelijke organisatie als vertrekpunt.

De regierol van de lokale overheid en vertaling van de regierollen

Besturen, laveren of navigeren? Welke regierol neem je als lokale overheid in de besluitvorming over de uitdagende transitie naar ‘aardgasvrije wijken’? Dat was de vraag in de eerste fase van de samenwerking tussen de G4-steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht), TNO en Platform31.

In de tweede fase ging het om een vertaling van deze regierollen: Hoe werkt de gemeentelijke regierol door in het streven naar energierechtvaardigheid en de bekostiging? En hoe zet de gemeente de stap van besluit naar uitvoering?

Inspirerende voorbeelden én handelingsperspectief voor besluitvorming geeft gemeenten vertrouwen om de uitvoering op te pakken. Er zijn behoorlijk wat mogelijkheden om de onrendabele top te bekostigen en de tariefstelling voor de eindgebruiker te verlagen, en ook om energierechtvaardigheid te borgen.

Drie gemeentelijke regiemodellen

De strategische samenwerking heeft drie gemeentelijke regiemodellen ontwikkeld waarmee elke gemeente in Nederland aan de slag kan: top-down besturen; bottom-up laveren of juist navigeren door het stellen van kaders en richtlijnen.

“Top down besturen, meer bottom up laveren of als gemeente navigeren door het stellen van kaders en richtlijnen, elke regierol in de transitie naar aardgasvrije wijken kan succesvol zijn (en zelfs per wijk verschillen), mits expliciet gekozen.

Belangrijk is dat je als gemeente per situatie een goede balans weet te vinden tussen je (politieke) besluitvormingsproces, de wettelijke kaders (als Omgevingswet en Warmtewet) en de positie en belangen van verschillende stakeholders”, aldus Hanneke Puts en Alexander Woestenburg van TNO. Zij hadden vanuit de unit SA&P een leidende rol in het ontwerp en de begeleiding van het gezamenlijke kennis- en leertraject.

Meer weten? Neem contact op met Nicole de Koning, Program manager, Consultant Customer Behaviour, TNO.