Bas Haring over AI, wetenschap en filosofie

In gesprek met Bas Haring

Vanwaar jouw interesse in de evolutie?

Je houdt ervan om ingewikkelde dingen, zoals wetenschap, uit te leggen. Wat ik leuk vind om te bespreken in dit interview is de evolutie. Vanwaar jouw interesse in de evolutie?

‘Ik vond evolutie al heel interessant toen ik klein was. Maar veel later, toen ik promoveerde in kunstmatige intelligentie, werd ik daar nog een keer in geïnteresseerd omdat je toen met kunstmatige intelligentie verschillende algoritmen had om een probleem op te lossen. Je ging evolutie simuleren op de computer. Toen ik echt fysiek evolutie ging uittypen op de computer, realiseerde ik me dat het echt een ongelooflijk simpel algoritme is wat in de natuur draait en problemen oplost.’

‘De evolutietheorie legt een fundamentele denkfout van mensen bloot. Dat is dat wij structureel denken dat er ergens een bedoeling achter zit. In alles van wat we zien, denken wij ‘het is op de een of andere manier zo bedoeld’. Evolutie laat zien dat het vaak niet zo is. Er is een mechanisme dat draait in de natuur, er gebeuren dingen. En de schijn is dat er een bedoeling achter zit, maar het is schijn. En dat vind ik zo mooi van van evolutie.’

'Al die lichamelijke ervaringen bepalen mijn begrip van water. Die lichamelijke ervaringen heeft een computer een stuk minder.'

Je hebt evolutie ingezet om beter te laten worden. Zijn daar grenzen aan? Hoe slim kan kunstmatige intelligentie worden?

‘Het grappige is dat we ons daar steeds in vergissen. Ik ga geen grenzen noemen. Iedere grens die genoemd wordt, is steeds achterhaald. Maar begrijpen zoals wij dingen begrijpen? Dat zie ik zo'n apparaat niet doen. Als ik een slok water neem, dan heeft het water een bepaalde betekenis voor mij. Ik begrijp water omdat ik het kan drinken. Het vloeit door mijn mond. Al die lichamelijke ervaringen bepalen mijn begrip van water. Die lichamelijke ervaringen heeft een computer een stuk minder. Een robot zal altijd op een andere manier water begrijpen, dan wij.’

‘Soms wil je wel dat het dingen begrijpt. Watson, het computerprogramma van IBM wordt nu gebruikt voor het creëren van recepten. Er zijn echt een aantal recepten door kunstmatige intelligentie bedacht, die geen kok ooit bedacht zou hebben. Maar ze zijn wel heel lekker. Je ziet dus dat AI de mogelijkheid creëert en de mens selecteert het meest interessante.’

Gaandeweg leren we misschien ook wel iets over hoe onze eigen creativiteit werkt?

‘Ik denk vooral dat we leren dat we niet zo creatief zijn. Dat we niet op heel veel ideeën komen. En zo'n apparaat wel.’

Hoe leg je kinderen uit wat AI is?

‘In mijn nieuwe boek ‘Kunstmatige intelligentie is niet eng’ bouw ik kunstmatige intelligentie op vanaf het allersimpelste niveau. En dat is de computer. Het lijkt een magisch apparaat. Als je je verdiept in de vraag: wat is dat eigenlijk voor een ding? En je bouwt in gedachten zo'n ding op met hele eenvoudige elektronische schakelingen, dan wordt dat ding wat minder magisch. Dan begin je te begrijpen hoe dat apparaat bepaalde dingen kan. Mijn aanpak is altijd om het heel simpel en rustig op te bouwen, zodat iemand echt begrijpt waar het over gaat.’

'Ik vind echt dat je een onbevangen kijk moet hebben op veranderingen. Dat geldt ook voor kunstmatige intelligentie.'

Men denkt vaak dat AI eng is. Vind je het zelf eng?

‘Nee. Ik ben heel optimistisch als het om technologie gaat. Ik vind echt dat je een onbevangen kijk moet hebben op veranderingen. Dat geldt ook voor kunstmatige intelligentie. Dat lijkt misschien eng en angstaanjagend, maar verdiep je er nu eens in. Dan kun je het begrijpen. Begrijp het nu eerst voordat je een oordeel hebt.’

‘Informatici die die kunstmatige intelligentie maken, worden in zeer beperkte mate opgeleid om na te denken over ethiek en verantwoordelijkheidsgevoel. Er is een verantwoordelijkheid bij de programmeurs, maar ook bij de mensen die data selecteren. Bij de toeslagenaffaire is dat niet goed gegaan. Op het moment dat je een systeem voedt met data waarin nationaliteiten voorkomen, kun je er de donder op zeggen dat dat ding relaties vindt tussen nationaliteiten en hetgeen waar je naar op zoek bent. Die data moet je er niet in stoppen. Ik ben voor komend semester een vak aan het ontwikkelen over ethiek en kunstmatige intelligentie. Je moet, als je bezig ben met kunstmatig intelligentie, je bewust zijn van de gevolgen die dat kan hebben. Het is jouw verantwoordelijkheid als data-wetenschapper of als informaticus.’

'De zwaartekrachttheorie. Die relatie zou AI misschien sneller gevonden hebben dan de mens.'

Hoe kan AI de wetenschap verder helpen?

‘Kunstmatige intelligentie is heel goed in patronen vinden in gegevens. Daar kan het ons bij helpen. Laat ik een voorbeeld geven: de zwaartekrachttheorie. Die relatie zou AI misschien sneller gevonden hebben dan de mens. Maar het verhaal erachter gaat dat systeem niet vinden. Die systemen kunnen ons wel helpen om bepaalde verbanden eerder te vinden, maar het vinden van theorieën kunnen ze niet. Het formuleren van causale verbanden kunnen ze ook niet. Daarmee zullen ze ons niet zo snel helpen.’

Bij TNO ontwikkelen en gebruiken we AI. Heb je nog tips voor ons?

‘Omdat er zoveel meer data en snelheid is dan vroeger, kun je nu heel veel AI toepassen. Ik zou het gewoon gebruiken en hergebruiken. Want dat is wat heel fijn is met AI. Je kunt gewoon modules gebruiken die andere mensen geschreven hebben. Het is een hele vreemde manier van software maken, maar wel een hele moderne manier van software maken. Hergebruik wat andere mensen voor je gedaan hebben en ga ermee aan de slag. Wees je er wel bewust van dat er heel vaak bias zit in die dingen.’