Bram Schot over de invloed van AI op mobiliteit

In gesprek met Bram Schot

Hoe denk jij over AI?

Veel mensen praten over de enorme potentie van AI. Aan de andere kant zijn er mensen die juist cynischer zijn geworden over AI. Waar op dit spectrum zit jij?

‘Aan beide kanten. Het heeft volgens mij onbegrensde mogelijkheden. Maar als je het niet goed aanpakt, dan kan dat ook een keerzijde hebben. Het is een balans vinden. Dus ook de vraag: wie reguleert? Wat gaan we ermee doen? Wat zijn de doelstellingen? Het is heel belangrijk dat we het daar met elkaar over hebben. Als de mensheid ervan profiteert, dan is nog de vraag ‘wat is de mensheid?’. Want er wordt ook gezegd, het stimuleert ongelijkheid. In de toeslagenaffaire heeft iemand ooit bedacht een paar parameters op papier te zetten, op basis waarvan het systeem bepaalde keuzes ging maken. We kunnen natuurlijk wel naar het systeem kijken, maar dat was echt een menselijk falen. Ik zie AI in eerste instantie toch als iets wat ondersteunend is aan de mens, in plaats van dat het de rol van de mens overneemt.’

‘Als mensen zijn we ook biased. Niemand is objectief. Als ik mij voorbereid op een gesprek over AI, dan kan ik net zo veel artikelen vinden die zeggen dat het uitstekend is, als artikelen die zeggen dat het niet uitstekend is. Als AI zou kunnen helpen om in deze wereld weer terug te gaan naar wat werkelijk de feiten zijn, dan zou dat heel erg welkom zijn. Ik geloof dat de wereld er langzaam maar zeker voor moet oppassen dat we de menselijke maat kwijtraken. Dat we alleen nog maar naar cijfers kijken en de wereld achter de cijfers niet meer begrijpen.’

‘Als we de wereld achter de cijfers niet meer zien en ook geen tijd hebben omdat we druk zijn met analyseren en data verzamelen, dan wordt de wereld langzaam letterlijk en figuurlijk artificieel. Ik denk dat er onvoorstelbaar veel behoefte is om bepaalde zaken op deze wereld beter te regelen. En ik denk dat er ook onvoorstelbaar veel behoefte is om even wat minder snelheid te hebben. Dat we ons meer concentreren op kwaliteit dan op snelheid.’

'Je moet ergens een balans vinden. Geef ik een stukje van mijn privacy weg? En levert me dat aan de andere kant wat op?'

Een onderwerp wat veel mensen aan het hart gaat is de zelfrijdende auto; autonoom rijden. Wat is jouw visie op autonoom rijden?

‘Het gaat ooit gebeuren. Maar niet zo snel als iedereen denkt. Autobedrijven zijn op dit moment bezig zijn met digitaliseren. Ze zijn bezig met elektrisch rijden. Ze zijn bezig met hybridisering. Ze zijn bezig met autonoom rijden. Ze zijn bezig met nieuwe business modellen. Ze hebben eenvoudigweg niet het budget en de capaciteit om alles tegelijk te doen. En vaak hebben ze ook de competentie niet om alles tegelijk te doen.’

'Misschien moeten we het invoeren van artificial intelligence wel gebruiken om een pas op de plaats te maken. En op de resetknop te drukken.’

Is dat een verandering ten opzichte van een aantal jaar geleden toen er minder druk was op die duurzaamheid?

‘Ja, dat denk ik wel. Het is geen vraag of elektrificeren moet gebeuren. Dat moet gebeuren, want de beschikbare technologie om de emissiewaarden te halen, wordt door de wetgever voorgegeven. Daar is geen weg omheen. Een aantal bedrijven heeft al twee of drie keer opnieuw moeten beginnen. En je kunt je afvragen of het zinvol is dat drie verschillende autobedrijven in dezelfde branche, onafhankelijk van elkaar proberen het wiel opnieuw uit te vinden.’

Is haast goed?

Het was een aantal jaar geleden de strijd om wie de eerste was. Dat is misschien ook de haast die iedereen toen had. Is dat wel hoe we het zouden moeten aanpakken?

‘Wat wil die klant eigenlijk? In de eerste onderzoeken bleek dat er een ‘take rate’ was van 15% tot 20%. Afhankelijk van welke generatie je het zou vragen. Of je Gen Z het vraagt of de millennials. Dan heb je al verschillende antwoorden. Uiteindelijk is de belangrijke vraag wat je ermee oplost. We hebben op dit moment 1,4 á 1,5 miljard auto's op deze wereld die 85% procent van de tijd stilstaan. Daar rijdt gemiddeld 1,2 mensen in op het moment dat een auto beweegt. Dat is niet echt efficiënt gebruik maken van de vloot.’

'Waarom zouden we autonoom rijden inzetten voor 100 procent van de use cases? Begin eerst maar eens te oefenen, daar waar het geconditioneerd kan.'

De oplossing is dus eigenlijk: met meer mensen in een auto. Als we dan weer terug grijpen naar autonoom rijden, wat lost het op?

‘Wat is je definitie van autonoom rijden? Vanuit business modellen wordt er soms gezegd: Als we de bestuurder of taxichauffeur eruit kunnen krijgen, dan besparen we veel kosten. Als dat je enige insteek is, dan bespaar je inderdaad kosten. Je maakt misschien minder fouten. Maar het zou jammer zijn als we autonoom rijden alleen daarvoor zouden gebruiken. We hebben gewoon te veel vervoersbewegingen. En op het moment dat we van 1,4 miljard auto's naar 1,4 miljard autonome auto's zouden gaan hebben, dan hebben we niks opgelost. Als we tegelijkertijd ervoor kunnen zorgen dat we van 1,2 mensen per auto, naar vier, vijf, zes, zeven of acht gaan...’

‘Op het moment dat je autonoom rijden ontwikkelt voor alle use cases die er in de wereld zijn, dan wordt dat best lastig. Maar op een afgelegen terrein, in een nieuw ontworpen stad, met verschillende rijbanen, dan is dat heel goed mogelijk met lagere snelheden. Ik denk dat we het vooral moeten omarmen als we er ook voor zorgen dat we in plaats van één naar vier personen per auto gaan. Of naar een robotaxi met acht tot tien mensen. Vooral ook om lagere kosten te hebben. Want uiteindelijk, als we vier, vijf jaar verder zijn, is mobiliteit voor een heel groot deel van de mensheid niet meer te betalen. Zeker als die mobiliteit betekent: auto's. Er komt een nieuwe generatie aan die sowieso bereid is principieel minder geld uit te geven aan mobiliteit. Dus een autonoom rijdend voertuig dat meer mensen dan de gemiddelde 1,2 personen vervoert, zou een grote oplossing zijn.’

‘Het begint al met ‘hoe hard laat je een voertuig rijden?’. Op het moment dat je zegt, ik ga autonoom rijden daar inzetten waar het werkelijk ook het meeste oplevert en het minste risico loopt, dan hebben we al heel veel bereikt. Maar waarom zouden we autonoom rijden inzetten voor 100 procent van de use cases? Begin eerst maar eens te oefenen, daar waar het geconditioneerd kan. En waarbij het risico echt enorm klein is.’

Wij hebben het binnen TNO over ethiek van AI. Hoe zie jij dat?

‘Ik ben heel veel in China geweest. Daar zie je twee kanten van de medaille. Als ik daar die jonge mensen zie met hun ambitie, drive en energie, dan drijft dat innovatie. Aan de andere kant denken wij in Europa toch anders over bijvoorbeeld privacy. Ik kan me goed herinneren dat ik daar op bezoek was en men zei, Bram, mogen we een foto van je maken? Dan kunnen we je vertellen waar je de afgelopen zeven dagen was. Dan zie je gewoon verbijsterend nauwkeurig waar je in de afgelopen zeven dagen bent geweest. Dan geef ik dus enorm veel van mijn privacy op. Maar tegelijkertijd, als je kijkt naar de criminaliteitscijfers in China, in dit geval in Shenzhen, die waren extreem laag. Dat is een afweging die je moet maken.’

‘Je moet ergens een balans vinden. Geef ik een stukje van mijn privacy weg? En levert me dat aan de andere kant wat op? Ik denk dat we die kant op moeten gaan. Ik vind het helemaal niet erg dat mensen veel van mij weten. En dat men veel data over mij heeft en daar ook een profiel van maakt. Daar heb ik geen enkel probleem mee, maar er is een grens aan wat ik fijn vind. Er is een manier om een minimale grens aan te geven. En die discussie moeten we met elkaar voeren. Op dit moment denk ik dat die discussie niet gevoerd wordt. En dat komt omdat we zo snel leven, in een grote black box. Zoveel dingen vanzelfsprekend aannemen, dat we niet de tijd en rust vinden om die discussies met elkaar te voeren. Misschien moeten we het invoeren van artificial intelligence wel gebruiken om een pas op de plaats te maken. En op de resetknop te drukken.’