TNO in de provincies
15 maart waren de Provinciale Statenverkiezingen. TNO werkt met veel provincies samen om een bijdrage te leveren aan de grote opgaven waar we voor staan. In dit artikel lees je over ons werk in zes verschillende provincies.
TNO doet veel voor en met de provincies, daarom hebben we een aantal van deze mooie projecten in de schijnwerpers gezet in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart. Meer weten over wat TNO in jouw provincie doet?
Direct naar een specifieke provincie
TNO in Flevoland | Energieprijzen stijgen en energiearmoede neemt toe
TNO collega Koen Straver werkt samen met provincies, waaronder de provincie Flevoland, om te zorgen dat er meer ondersteuning komt voor de mensen die dat nodig hebben.
Nederland wil betaalbare energie en warmte voor iedereen. Dat betekent echter niet alleen dat elektriciteit betaalbaar is, maar ook dat bijvoorbeeld huizenbezitters de mogelijkheid hebben om hun woning te verduurzamen en dat huurders woningen kunnen huren die energiezuinig zijn. Dat begint bij het in kaart brengen van de situatie van de burgers; meten is weten. Als je weet wat hoe groot het probleem is, dan kun je werken aan een goede oplossing. Bijvoorbeeld met gerichte subsidies of advies.
Voor de provincie Flevoland heeft TNO data verzameld en interviews gehouden met gemeenten en woningcorporaties, om te zien waar de provincie hen kan steunen.
Koen: “Het is ook belangrijk om hierbij ook naar de lange termijn te kijken. Burgers gaan in de toekomst een andere, actievere rol krijgen in het energiesysteem. Omdat ze zelf energie produceren of meedoen in bijvoorbeeld een warmtebatterij in een wijk met andere burgers. Het energienetwerk van de toekomst is meer lokaal georganiseerd. Het is belangrijk dat iedereen daarin mee kan doen. Uiteindelijk moet energie en warmte betaalbaar zijn voor iedereen."
Lees meer over energiearmoede voorkomen of bekijk TNO's energiearmoede kaart van Nederland.
TNO in Zuid-Holland | De gezondste en veiligste provincie in 2040
Hoe maak je provincie Zuid-Holland de gezondste en veiligste provincie van Nederland in 2040? Met die ambitieuze opdracht ging Geiske Bouma, onderzoeker bij TNO, aan de slag.
De provincie staat voor enorme opgaven: woningen bouwen, stikstof en fijnstof reduceren, ruimte maken voor duurzame energie zoals windmolens en zonnepanelen. In dichtbevolkte stedelijke gebieden heeft dit direct impact op gezondheid en veiligheid. TNO heeft experts op al deze terreinen en biedt daarmee een uniek perspectief op deze transitie.
In het project is nadrukkelijk oog voor het tegengaan van kansenongelijkheid. Kwetsbare mensen wonen veelal in woningen en buurten met een lage woon- en leefkwaliteit. Bijvoorbeeld naast een snelweg, wat voor geluidsoverlast en luchtvervuiling zorgt. Dit leidt tot gezondheidsklachten en stress. Maar de leefomgeving beïnvloedt ook ons gedrag (beweging, voeding), wat weer bijdraagt aan gezondheid en veiligheid.
Geiske en haar collega’s brengen in kaart wat de samenhang is tussen gezondheid, gedrag en omgeving. De informatie wordt visueel gemaakt met verhaallijnen, en ook met het door TNO ontwikkelde dashboard ‘DiLaN’. Hiermee worden beleidsmakers geholpen bij het nemen van beslissingen, zodat bij grote projecten ook de gezondheids- en veiligheidsimpact goed worden meegenomen. Op weg naar een gezond en veilig Zuid-Holland.
Lees meer over de transitie naar een gezonde leefomgeving.
TNO in Noord-Brabant | Chips duurzamer produceren
Hoe maak je electronica duurzaam? Door te zorgen dat de productie van bijvoorbeeld chips, steeds duurzamer wordt. TNO-er Rob Hendriks zorgt ervoor dat we snel en goedkoop chips kunnen produceren die 1000x duurzamer zijn dan de huidige chips. Zij hebben een nieuwe printtechniek ontwikkeld bij TNO op de High Tech Campus bij Holst in de Provincie Noord-Brabant.
"Chips zijn overal. We hebben er steeds meer nodig. Het huidige proces voor het printen van chips is echter vervuilend, met meerdere stappen waarbij veel materiaal verloren gaat. Wij hebben daar een oplossing voor bedacht."
We hebben een methode ontwikkeld om chips te maken die minder materiaal gebruikt. Daardoor is het mogelijk per chip tot 1.000 keer minder CO2 uit te stoten. De apparatuur die we nodig hebben is daarnaast klein én snel zodat we makkelijk veel chips kunnen produceren.
Er is veel vraag naar de nieuwe duurzame printtechniek. Daarom wordt er, met steun van TNO, een start-up opgericht om de techniek op te kunnen schalen; FononTech vestigt zich in Noord-Brabant.
Rob: “Het ecosysteem voor high-tech bedrijven in Noord-Brabant is ontzettend goed. De machines die we gaan ontwikkelen, kunnen in Brabant gemaakt worden en veel van onze toeleveranciers zitten hier in de buurt. We kunnen hier zaken inkopen die je ergens anders niet kunt krijgen. Er zit ook veel kennis in de regio. Voor ons is dit dé plek om onze technologie op te schalen en impact te maken met onze innovatie. Binnen aan paar jaar willen we in de regio een printplatenfabriek bouwen om wereldwijd duurzame chip productie mogelijk te maken.”
Rob ziet daarnaast een belangrijke rol voor Noord-Brabant als het gaat om het produceren van chips in Nederland.
Rob: “Nederland is voor veel producten afhankelijk van het buitenland. Het is belangrijk om je eigen producten te kunnen produceren. De EU heeft recent de ‘Chips Act’ aangenomen, wetgeving waarin staat dat we electronica in de EU willen produceren. Hier in de regio kunnen wij voor Nederland en de EU snel en duurzaam chips produceren. Door onze innovatie zorgen we voor een goede positie van Nederland.”
TNO in Noord-Holland | Spookbewoningtool speurt illegale activiteiten op
Een spookwoning is een huis of appartement waar niemand staat ingeschreven. Criminelen kunnen de woningen misbruiken voor de opslag van wapens, hennepteelt of illegale prostitutie. Ook mensen die niet gevonden willen worden door deurwaarders of schuldeisers gebruiken deze manier van wonen.
De aanpak van spookbewoning is een belangrijk onderdeel van de bestrijding van ondermijnende criminaliteit. Gemeenten, politie en andere handhavers willen daarom graag weten welke panden worden gebruikt als spookwoning. Maar hoe weet je welke woning een spookwoning is?
Kees d’Huy, onderzoeker bij TNO, legt uit: “De omvangrijke en diverse woningvoorraad is de kern van dit probleem. Door de hoeveelheid woningen en andere gebouwen, is het voor gemeenten en politie niet te doen om al deze panden te monitoren op spookbewoning. Daarom hebben we bij TNO een instrument ontwikkeld, dat de medewerkers van de gemeente ondersteunt bij het selecteren van objecten. Het gebruikt daarvoor reeds beschikbare informatie uit de BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) zoals leegstand en andere informatie zoals elektriciteitsverbruik en waterverbruik.”
Gemeenten kunnen met het model veel sneller in kaart brengen welke panden mogelijk gebruikt worden voor illegale activiteiten, en vervolgens optreden.
Het is lastig om criminelen steeds een stap voor te zijn. Met de spookbewoningstool kunnen gemeenten meer tijd besteden aan het optreden tegen dit soort criminaliteit, in plaats van dat ze zelf alle monitoring handmatig moeten doen.
Het project is een samenwerking tussen provincie Noord-Holland en de gemeenten Amstelveen en Diemen, en is inmiddels via het Kennisplatform Ondermijning ook ter beschikking gesteld aan alle andere gemeenten in Nederland.
TNO in Drenthe | Opbouw van ondergrond nauwkeurig in kaart
Om de bodemopbouw in kaart te brengen, gebruikt TNO een innovatieve techniek, ontwikkeld met de provincie Drenthe in het Europese project Topsoil. Een quad rijdt door het gebied met daarachter een slee met een elektromagnetische zender en ontvanger. De zender veroorzaakt kleine elektrische stromen in de ondergrond. Kleilagen geleiden de stroom goed, terwijl zandlagen dat juist veel minder doen. De positie van de kleilagen is belangrijk want deze beïnvloeden de grondwaterstand. De gegevens worden opgenomen in een driedimensionaal model van de ondergrond, zodat daarmee de grondwaterstand bijgestuurd kan worden.
Jan Gunnink (TNO): "Wij brengen nauwkeurig de opbouw van de ondergrond in kaart in het gebied. Zo kunnen maatregelen die worden voorgesteld om de grondwaterstand te beheren goed worden afgestemd op de plaatselijke situatie. Het veen is sterk afhankelijk van de grondwaterstand: Een te lage waterstand is een grote bedreiging voor de flora en fauna van het hoogveen."
Dit project is van groot belang voor Drenthe. Het Fochterloërveen is een uniek stukje Nederland, op de grens van Drenthe en Fryslân. Dat moet behouden blijven, zodat de huidige en toekomstige generaties van dit prachtige gebied kunnen blijven genieten. Het is mooi om daar met het onderzoek van TNO aan bij te mogen dragen.
TNO in Limburg | Beter recyclen van plastic voedselverpakking
Je plastic voedselverpakking beter recyclen? Dat ontwerpen slimme koppen in het Brightlands Materials Center in Geleen, een samenwerking tussen de Provincie Limburg en TNO. Max Vanhouttem is een van de TNO-collega’s die onderzoek doet naar circulaire plastics. Hij onderzoekt de mogelijkheden om plastic folies uit één soort plastic te maken.
Max: “Plastic folies vind je overal in ons dagelijks leven. Bijvoorbeeld om etenswaren te verpakken zodat ze langer houdbaar blijven, of als wikkel om een tijdschrift. Deze folies bestaan uit verschillende soorten plastic. Dit zorgt dat ze unieke eigenschappen hebben, zoals luchtdichtheid of heel makkelijk rekbaar. De keerzijde is dat het erg moeilijk is om bij het recyclen de plastics in de folie weer te scheiden voor hergebruik.”
In het laboratorium van TNO in Geleen werkt Max met verschillende proefopstellingen om materiaaleigenschappen van alternatieve plastics te testen. Hij onderzoekt onder andere het lassen van duurzame verpakkingen om ze lekdicht te maken. Met als doel om een plastic te ontwerpen die dezelfde eigenschappen heeft als bestaande plastics, maar dan eenvoudig te recyclen.
Max: “Ik vind het geweldig om met dit onderzoek een bijdrage te mogen leveren aan de toekomst van Nederland. We werken ook nauw samen met de bedrijven op de campus in Geleen en in Limburg. En door de ligging van Brightlands is het voor ons ook heel makkelijk om samen te werken met partners in Duitsland, België en Frankrijk. Met innovatie zetten TNO en Limburg zich ook internationaal op de kaart”.
Laat je verder inspireren
Ondergrond in 3D: een nieuwe dimensie voor geodata
Hoe wordt plastic gerecycled?
Batterijen
Klimaatdoel 2030 raakt uit zicht; extra beleid snel nodig
Minder lekkende boorputten op de Noordzee dan gedacht
