Nieuwe kaart zeebodemsediment voor beter beheer Noordzee

Betere besluiten over ondiepe ingrepen

De Noordzee is een buitengewoon druk gebied waar van alles gebeurt. Scheepvaart, visserij, bouw en exploitatie van windparken, aanleg van kabels en pijpleidingen van parken en platforms naar de kust, zandwinning, natuurbescherming en militaire oefeningen concurreren in de meeste gevallen met elkaar. Om al deze gebruiksfuncties door en naast elkaar mogelijk te maken, is met kennis onderbouwd beheer van de zeebodem van groot belang.

Door het vermijden van slibrijke of grindhoudende bodems kan schade aan de natuur zo klein mogelijk worden gehouden. Omgewoeld slib verstoort het nabije bodemleven en ecologisch waardevolle grindvlaktes herstellen zich slecht na beschadiging.

Met de nieuwe zeebodemsedimentkaart kunnen partijen die op de Noordzee actief zijn beter verantwoorde besluiten nemen over bijvoorbeeld voorkeurslocaties voor ondiepe ingrepen op en in de bodem. De digitale kaart is makkelijk te bevragen en in te passen in milieueffectrapportages (MER) die voorafgaan aan zulke ingrepen. Zo kan onder andere de verspreiding van onderwatergeluid tijdens verstorende activiteiten in beeld worden gebracht.

Goed inpasbaar

“Deze zeebodemsedimentkaart vervangt een twintig jaar oude handgetekende kaart en is ook vele malen nauwkeuriger”, vertelt Sytze van Heteren, marien- en kustgeoloog van de Geologische Dienst. “Door toepassing van kunstmatige intelligentie hebben we voor alle 58.500 vierkante kilometer van de Nederlandse Noordzeebodem de verhouding tussen zand, slib en grind in een rastermodel gevat. Gebruikers kunnen onze kaarten in hun eigen modellen en programma’s verwerken. Ze zijn heel toegankelijk, voor iedereen beschikbaar en makkelijk in gebruik.”

Grotere nauwkeurigheid

Expert geomodellering Willem Dabekaussen: “Voor elk blokje zeebodem van 100 bij 100 meter hebben we behalve beeld ook een beschrijving gemaakt van de verwachte samenstelling. Dan gaat het over type en korrelgrootte van de sedimenten. In het Nederlandse deel van de Noordzee hebben we van ongeveer 20.000 plekken beschrijvingen of meetgegevens van het type bodem.

Met AI en slimme modellering hebben we kunnen voorspellen hoe het gebied tussen al die punten is samengesteld. De modellering geeft natuurlijk nooit op iedere plek honderd procent zekerheid. Voor elk stukje bodem hebben we daarom aangegeven hoe zeker we zijn van de voorspelde samenstelling. Erg handig om te bepalen waar aanvullende gegevens nodig zijn, en waar je als gebruiker van de kaart voorzichtig moet zijn met conclusies. Op de oude kaart was dit onderscheid niet te maken.”

Meer en beter toepasbare informatie

”De database die ten grondslag ligt aan de nieuwe kaart is op uiteenlopende manieren te raadplegen. We kunnen met AI snel gebiedsdekkende informatie over de korrelgrootte van het zand genereren, of een afgeleide kaart leveren over het percentage slib in het totale sediment. In plaats van een statische, handgemaakte kaart kunnen onze klanten gebruik maken van heel flexibele kennisproducten die beter aansluiten op hun vragen. Je kunt bijvoorbeeld heel gedetailleerd de relatie uitzoeken tussen grondsoort en de verspreiding van belangrijke soorten bodemdieren. Dat gaat veel beter met blokjes van 100 bij 100 meter dan met handgetekende gebieden van vele vierkante kilometers”, aldus Sytze van Heteren.

Complexe berekeningen

Door toepassing van AI en speciale algoritmen is de Geologische Dienst erin geslaagd om het bovenste laagje van de zeebodem op een geavanceerde manier in beeld te brengen.

Willem Dabekaussen: ”Het was best complex om dat voor zo’n groot gebied te berekenen, maar we zijn er dankzij speciale technieken en enorme rekenkracht in geslaagd. En dit is nog maar het begin. Belangrijk om te weten: we kunnen iedere met AI gemaakte zeebodemkaart snel en goedkoop aanpassen na ontvangst van nieuwe data, en dus gaandeweg beter maken. We roepen partijen die actief zijn op de Noordzee dan ook op hun gegevens uit boringen of bodemmonsters aan ons ter beschikking te stellen.”

Geologische kaart

In maart stelde de GDN de nieuwe Geologische kaart van het Koninkrijk der Nederlanden beschikbaar, zowel op papier als in pdf. Deze kaart geeft een sterk verbeterd beeld voor het vasteland, de Noordzee en het Caribisch deel van het Koninkrijk.