5 stappen om de scheepvaart voor 2050 te verduurzamen

Vijf stappen volgens Jurrit Bergsma:

1. Ga voor één gemeenschappelijk doel
2. Werk samen aan een duurzame business case
3. Zorg voor de beschikbaarheid van duurzame energie
4. Begin alvast met de bouw van klimaatneutrale schepen
5. Durf duidelijke keuzes te maken

1. Ga voor één gemeenschappelijk doel

"Deze belangrijke stap hebben we nu gezet. De 175 landen die aangesloten zijn bij de IMO, de maritieme organisatie van de Verenigde Naties, zijn overeengekomen dat de internationale scheepvaart in of rond 2050 CO2-neutraal moet zijn. In 2030 moet de CO2-uitstoot 30% zijn verlaagd, en in 2040 70%."

"Het feit dat de scheepvaart wereldwijd nu één gezamenlijk doel heeft, is echt een keerpunt. Het is essentieel dat duurzaamheid naast veiligheid en geopolitieke belangen wordt gesteld. Maar ook dat kleinere eilandstaten het akkoord een extra impuls hebben gegeven. Zij dreigen zonder ingrijpen onder de zeespiegel te verdwijnen, en dat signaal is wel degelijk opgepakt door de grotere landen. Omdat we nu een duidelijke koers varen en voor iedereen de randvoorwaarden helder zijn, zul je merken dat we enorm kunnen versnellen. Ik ben dus een stuk optimistischer over de duurzame toekomst van de scheepvaart dan toen ik zes jaar geleden bij TNO begon."

2. Werk samen aan een duurzame business case

"Het klimaatneutraal maken van een hele sector is een systeemverandering die maatschappelijk gedreven is, maar die ook logisch moet zijn vanuit een economisch perspectief. Nu het doel er is, moeten er ook de randvoorwaarden komen die deze transitie ondersteunen, zoals de CO2-beprijzing die vanaf 2024 gaat gelden."

"Uiteindelijk willen we zo snel mogelijk een marktsituatie creëren die slechts twee logische opties overlaten: een retrofit die bestaande schepen duurzaam maakt, of een klimaatneutraal nieuwbouwschip. Daarvoor moeten alle facetten kloppen, inclusief de wet- en regelgeving, en moet er door alle partijen goed worden samengewerkt."

"Het Green Maritime Methanol project dat TNO ondersteunt is een interessante pilot die laat zien wat er nodig is om een nieuwe brandstof te implementeren. Methanol is van ‘well-to-wake’ een vrijwel CO2-neutrale brandstof, het is al beschikbaar, relatief betaalbaar en geschikt voor verbrandingsmotoren."

"In dit project brengt TNO alle benodigde spelers met elkaar in gesprek: werven, rederijen, regelgevende instanties, overheden, brancheorganisaties, havens. Vervolgens kijken we naar risico’s, regelgeving en knelpunten en naar mogelijke oplossingen. Met dit project werken we toe naar een levensvatbare business case; een aanpak die we straks ook voor andere duurzame energiedragers kunnen hanteren."

3. Zorg voor de beschikbaarheid van duurzame energie

"Om klimaatneutraal te worden zullen we uiteindelijk een mix aan duurzame energiedragers nodig hebben. Welke je gebruikt, zal afhangen van de beschikbaarheid in tijd, het type schip en de toepassing. Afhankelijk van de actieradius en de behoefte aan onafhankelijkheid zijn er verschillende logische oplossingen."

"Voor de korte termijn ligt de focus op nabehandelingssystemen, zoals ‘carbon capture’, maar ook methanol en biobrandstoffen zijn geschikt. Bovendien kan een groot deel van de kust- en binnenvaart over kortere afstanden deels geëlektrificeerd worden. Uiteindelijk moeten we met de grote hoeveelheden energie uit wind en zon synthetische brandstoffen maken, zogenaamde e-fuels zoals e-waterstof en e-ammonia."

4. Begin alvast met de bouw van klimaatneutrale schepen

"De maritieme sector bouwt niet in grote aantallen, dus we leren door te doen. Die eerste klimaatneutrale schepen zullen behoorlijk kostbaar zijn. Maar door nu fouten te maken en hiervan te leren, profiteren we van een forse kennisvoorsprong, want dan ontstaat er een enorme vraag naar duurzame schepen."

"Daarom start de sector, met steun van het Groeifonds, de bouw van 40 klimaatneutrale demonstratieschepen. Dat begint met schepen waarvan het logisch is dat ze klimaatneutraal worden gemaakt, zoals overheidsschepen van de Rijksrederij en de marine. Maar denk ook aan kustonderhoud, of partijen met duurzame klanten. Voor een maximaal leereffect gaan deze 40 ‘launching customers’ kennis en informatie uitwisselen via een ‘Joint Maritime Digital Platform’. Vanaf volgend jaar starten de tenders. Dan kunnen de koplopers hun finale plan indienen op basis van waterstof, methanol of carbon capture. Als de plannen gehonoreerd worden, start de bouw in 2025."

5. Durf duidelijke keuzes te maken

"De energietransitie is zo omvangrijk, dat we met elkaar in Nederland duidelijke keuzes moeten maken waar we onderscheidend in willen zijn. Wat zijn voor ons logische niches en veelbelovende waardeketens waarmee we onze internationale positie kunnen vestigen of versterken?"

"De integratorrol ligt ons het beste: wij zijn heel goed in het samenstellen van complexe schepen voor specifieke doeleinden. Denk bijvoorbeeld aan de offshore industrie. Met een ambitie voor 70 gigawatt aan windenergie op zee ligt er een prachtige kans voor ons land om die windparken ook op een duurzame manier in eigen beheer te bouwen met behulp van schone schepen. Daarnaast is het vervoer van duurzame energie ook een hele interessante waardeketen, net als de binnenvaart. Als we op die keuzes durven door te pakken, dan kunnen we echt mooie resultaten bereiken en een nieuwe, toekomstbestendige impuls geven aan de Nederlandse scheepvaart."