Tijdmakers: minder lang wachten op een nieuw medicijn dankzij AMS

Accelerator Mass Spectrometer, wat is dat?

“Bij de ontwikkeling van een nieuw medicijn, is het belangrijkste onderdeel het testen van het medicijn op mensen. We moeten immers eerst weten hoe het lichaam reageert. Om het geneesmiddel goed te kunnen volgen en terugvinden, in bijvoorbeeld het bloed, de urine of de poep van de testpersoon, moet het geneesmiddel radioactief worden gemaakt. Die radioactiviteit moet een bepaalde dosis hebben, anders is hij met de gangbare techniek niet te meten. Alleen is radioactiviteit niet bepaald gezond.”

“Daarom zijn we bij TNO begonnen met het doen van metingen met de AMS, de Accelerator Mass Spectrometer. Deze geavanceerde technologie is veel gevoeliger dan de normale meetapparatuur. Hierdoor kun je de dosis radioactiviteit van je geneesmiddel verkleinen met factor honderd en wordt het ontwikkelen van geneesmiddelen een efficiënter proces doordat je eerder in mensen mag testen en dus weet wat het lichaam doet met het medicijn.”

AMS bestond al, wat is de innovatie van TNO?

“Ik kwam ooit in aanraking met AMS en microdosering. Het toedienen van zeer kleine doses aan menselijke vrijwilligers. Daar schrok ik van de ‘primitieve’ bloedmonster-voorbereiding. Die was niet meer van deze tijd. De voorbereiding van een bloedmonster duurde eerst vijf dagen. Dat is voor de farmaceutische industrie, waar het gaat om grote hoeveelheden monsters, niet werkbaar. Dat moest sneller.”

“We zijn samen met twee bedrijven aan het werk gegaan om de monstervoorbereiding te verbeteren. Samen hebben we getest en na drie jaar liep het. Nu hebben we een techniek ontwikkeld waarbij het voorbereiden nog maar 12 minuten kost. Daarmee komt de doorlooptijd binnen een voor de industrie aanvaardbaar tijdschema. Een enorme tijdwinst!”

Ontwikkeling van 10 geneesmiddelen succesvol versneld

“Inmiddels hebben we ongeveer 10 geneesmiddelen geregistreerd die onderzocht zijn door onze AMS, dat is natuurlijk fantastisch. Het mooiste voorbeeld van een succesvolle toepassing? Een case van een bedrijf die van drie verschillende stoffen wilde weten hoe lang die in het bloed bleven. Die stoffen verdwenen te snel. Dit was een microdosering studie waarbij we niet alleen laag radioactief onderzoeken, zoals bij AMS, maar ook laag qua hoeveelheid stof.”

“De uitkomst: alle drie de onderzochte stoffen zijn op basis van de studie afgeschoten. De farmaceut is gebaat bij helderheid en iedere reden om een geneesmiddel af te schieten is belangrijk. Door onze studie zijn ze al vroeg in het ontwikkelproces terug naar de tekentafel gegaan. Zo hebben ze enorm veel tijd en geld bespaard. Dat is de kracht van de technologie en ik vind dat heel gaaf.”

De toekomst van AMS in de medicijnontwikkeling

“Ongeveer 45% van de nieuwe medicijnen zijn vaak gericht op het bestrijden van kanker of een ontsteking. Nu werken we vooral met medicijnen die kleine moleculen bevatten, zeg maar vergelijkbaar met die van paracetamol. Moderne kankermedicijnen zijn veel duurder en daar willen we ook iets aan doen. Daarom bouwen we aan een nieuwe geneesmiddelentak. We hopen daar in de toekomst een grotere rol in te kunnen gaan spelen. Kortom: verbreden van het pakket.”