AI maakt geothermie efficiënter en productiever

Winning en opslag van warmte

Aardyn werkt in verschillende projecten samen met TNO, waaronder WarmingUPGOO (Geothermie & Opslag en Opschaling), gericht op het versnellen en uitbreiden van geothermie en ondergrondse warmteopslag in ons land. Digitalisering van geothermische productieprocessen, koppeling aan modellen en de inzet van AI maken real-time analyses en beslissingen mogelijk.

Zo heeft TNO een digital twin-systeem voor aardwarmte en ondergrondse warmteopslag ontwikkeld (GEMINI) om real-time beslissingen te kunnen nemen, prestaties te voorspellen en storingen te detecteren. Dat betekent minder uitval, lagere onderhoudskosten en verhoogde veiligheid.

Goede basis

Pejman Shoeibi Omrani, senior scientist energietransitie bij TNO:

“We zijn al langer actief in het ontwikkelen van AI-technologieën en modellen om besluitvorming over operationele processen te ondersteunen. In de energiesector is hier grote behoefte aan. Die heeft te maken met aangescherpte klimaatdoelen, versnelling van de energietransitie, de materialentransitie, decarbonisatie, het inpassen van hernieuwbare energie en tal van zaken die besluitvorming veel complexer hebben gemaakt. De eerste toepassing die we voor geo-energie systemen hebben opgeleverd, is een goede basis om verder uit te werken in meer domeinen.”

Real-time analyses

Nieuwe inzichten uit data halen met gebruik van AI is volgens hem op zich al complex. Een sector als geothermie beschikt niet over zogeheten big data. Eerst moeten de gegevens door sensoren worden gemeten bij de warmtebron tijdens het productieproces. Het gaat dan onder meer om de prestaties van de pomp, temperatuur, druk, stroomsnelheden, trillingen, spanning, vermogen en andere parameters. TNO combineert hier expertise van geothermie, sensortechniek, ICT, modellen en meer. Deze data worden permanent gemeten en doorgegeven om er real-time analyses op los te laten en beslissingen te nemen in GEMINI.

Waardevolle informatie

“En dat is precies de toegevoegde waarde voor ons”, zegt Bas. “Veel bedrijven zijn goed in het genereren van data, maar het verwerken ervan en er pijlsnel nieuwe inzichten mee opdoen, is een ander verhaal. Dat heeft TNO met hun gecombineerde expertise van energie en AI nu gerealiseerd.

Voorheen konden we alleen eerder verkregen data analyseren. Nu krijgen we de gegevens van onze geothermie installaties real-time en kunnen we  direct de data interpreteren en waar nodig bijsturen. Van data met geringe waarde achteraf naar waardevolle informatie waar we concreet iets mee kunnen.”

Fouten voorkomen

Als voorbeeld noemt hij de productiviteitsindex, een in de geothermie veel gebruikte graadmeter hoe de reservoirs presteren. Op basis daarvan is te zien of een reservoir meer of minder begint te produceren, of er veranderingen dan wel afwijkingen zijn, allemaal parameters waar het geothermiebedrijf analyses mee uitvoert.

Bas: “De index bevat verschillende metingen waarop we kunnen acteren, maar zegt ook iets over de integriteit van ons gehele systeem ter plekke. Stel dat je ergens een verstopping in de put hebt, dan is de productiviteitsindex daarvoor een eerste indicatie. Je kunt daaruit afleiden waaren in welke mate er potentieel ergens iets niet goed gaat. Die gegevens hebben we  nu real-time en dus geven de modellen een accuratere voorspelling van wat er mis kan gaan. Dat gaat veel schelen aan onderhoud en het voorkomen van onnodige stilstand in de productie.”

Extra impuls

Efficiënter kunnen produceren en storingen voorkomen betekent een extra impuls voor de groeiende sector geothermie. Het was tot nog toe vooral de glastuinbouw die de aarde als warmtebron gebruikte, met in de regio Den Haag-Rotterdam de grootste concentratie gebruikers. Inmiddels komt aardwarmte op steeds meer plekken in bewoonde gebieden beschikbaar (nu 36 doubletten, aardwarmteputten).

Aardyn is in de genoemde regio maar ook op andere plekken in ons land actief om geothermie naar de gebouwde omgeving te brengen. Zo wordt er op dit moment geboord voor een project bij de TU Delft om de campus en een deel van de stad van aardwarmte te voorzien.

Beeld: RCSG / Floris Scheplitz