Samen aan de slag in aanpak energiearmoede

Energiearmoede voorkomen is wat Annelies van Eekelen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Jannekee Jansen op de Haar van Jungle Amsterdam, een organisatie die werkt aan een sociale en duurzame stad en TNO-onderzoeker Koen Straver samenbrengt. Daarvoor is allereerst onderzoek nodig om de problematiek inzichtelijk te maken, daardoor kunnen overheden gericht en effectief beleid voeren, en is het van belang de gevolgen daarvan te meten.

Onderzoek wie wel en niet meekan in de energietransitie

“Om ervoor te zorgen dat iedereen meedoet met de energietransitie moet je in kaart brengen hoe groot die groep is die nog niet meekan, welke problemen ze precies hebben en waarmee je hen het beste kunt helpen. Bij TNO doen we hier met ruim dertig gedragswetenschappers uitgebreid onderzoek naar. Zo ondersteunen we overheden, andere organisaties en burgers met onze kennis van gedrag. Daarbij staat de mens centraal, aldus Koen Straver.

Beleid met oog voor de mens

“Onderzoek van TNO geeft ons handvatten voor beleid op korte en lange termijn. En organisaties als Jungle zijn van onschatbare waarde omdat ze bij mensen over de vloer komen die dat keihard nodig hebben en vaak met simpele acties al resultaten boeken”, zegt Annelies.

“Binnen SZW benadrukken we altijd: ‘Spreek met de mensen voor wie je werkt’. Oftewel, zorg dat je als beleidsmaker in Den Haag weet wat er onder de mensen leeft. Beleid is veelomvattend, maar houdt daarbij altijd de mensen voor wie je het doet voor ogen.”

Fixbrigade helpt huishoudens te verduurzamen

De fixbrigade van Jungle Amsterdam helpt huishouden concreet bij de aanpak van zaken die zij als probleem ervaren en die te maken hebben met energiearmoede. Denk aan de verduurzaming van hun huis. Hoewel actief in ’slechts’ drie stadsdelen zijn ze inmiddels bij meer dan duizend huishoudens over de vloer geweest om in totaal bijna vierduizend klussen te klaren: metingen doen, tochtstrips aanbrengen, raamfolie.

Jannekee: “We zien dat mensen hier blij mee zijn want met vaak kleine ingrepen helpen we hun huis energiezuiniger en comfortabeler te maken. Zo kunnen ze mee in de energietransitie en gaat hun energierekening omlaag. Er komen steeds meer van zulke initiatieven van de grond.

We zijn blij dat bijvoorbeeld BZK de fixbrigades financieel ondersteunt.  Zij zorgen ervoor dat mensen met een smalle beurs energiezuiniger en comfortabeler kunnen wonen. Het zijn vaak kleine maatregelen maar die maken voor veel huishoudens wel een wereld van verschil. Voor ons is het heel belangrijk dat TNO onderzoekt wat het effect is van onze inspanningen.”

Concrete acties ondersteunen

“Het zijn dit soort initiatieven die wij vanuit het ministerie van harte ondersteunen”, zegt Annelies. “Dicht bij de mensen staan en concrete acties die zoden aan de dijk zetten. Zo hebben we samen met de provincie Zuid-Holland onlangs een challenge uitgeschreven om startups te bewegen praktische tools te ontwikkelen om lokale gemeenschappen met elkaar in gesprek te laten komen over de energietransitie. Op deze manier willen we de verduurzaming versnellen, met positieve effecten voor de sociale cohesie, het milieu en de portemonnee van wijkbewoners als gevolg.

Cocosmos heeft die challenge gewonnen en werkt nu hun idee uit. Daarmee willen we beleid in Den Haag en wat er in het land gebeurt ook dichterbij elkaar brengen. Daarbij is contact met bijvoorbeeld gemeenten en initiatieven als Jungle om te weten wat er speelt en daarop beleid te voeren, essentieel.”

Koen: “Met een combinatie van cijfers en verhalen helpen we overheden gericht beleid te voeren. Voor de ministeries SZW, BZK, EZK, provincies en gemeenten is deze kennis essentieel om te bepalen welke aanpak ook op lange termijn effect sorteert.”

Energietransitie een sociale transitie

De energietransitie, en daarvan zijn de drie gesprekspartners overtuigd, is óók een sociale transitie. We hebben als samenleving uiteraard technologische oplossingen nodig om te verduurzamen, maar die hebben pas kans van slagen als iedereen er gebruik van kan maken.

Een sociale, transitie betekent dat alle partijen een eigen verantwoordelijkheid dragen voor een duurzaam energiesysteem: betrokkenheid van huishoudens, actie van bedrijven, maatschappelijke organisaties en regie en beleid van de overheid. Daarmee spelen (gedrags)veranderingen en duurzame keuzes bij alle partijen een rol. Als we dat doen leven, wonen en werken we samen duurzaam in 2050.