Tijdmakers: Grenzen van vliegsimulatie verleggen met de Desdemona

Het ziet er ingewikkeld uit, wat is het precies en hoe werkt het?

"Desdemona (DESoriëntatie DEMONstrator Amst), is een bewegingssimulator, met uitgebreide bewegingsmogelijkheden, die ons in staat stelt verschillende vliegtuigen en andere voertuigen nauwkeurig na te bootsen. Op dit moment zie je bijvoorbeeld de cockpit van een Apache-helikopter. Met de Desdemona kunnen we uiteenlopende scenario's simuleren, zoals een uitdagende vlucht door de bergen of navigeren in slecht weer. Zowel voor onderzoek als training op het gebied van ruimtelijke desoriëntatie en de waarneming van menselijke bewegingen wordt deze simulator ingezet.

De Desdemona oogt geavanceerder dan de gemiddelde simulator, hij hangt namelijk in drie ringen. Het geheel kan naar voren, achteren, omhoog, omlaag, en op een schijf ronddraaien voor G-krachten tot 3 g. Dit zorgt voor een realistische weergave van wat je zou voelen tijdens lastige vliegtaken."

Wat is het doel van deze innovatie?

"De simulator wordt gebruikt voor het testen van bijvoorbeeld trainingsmethoden, cockpitprocedures, uitrusting en displays. Zo wordt er bijvoorbeeld training ontwikkeld waarmee vliegers bewust worden gemaakt van ruimtelijke desoriëntatie in specifieke scenario's. Bij ruimtelijke desoriëntatie ontstaat er een mismatch tussen je gevoel van de stand van het vliegtuig en de werkelijkheid. Door dit in de simulator te ervaren kunnen ze deze situaties in de werkelijkheid snel herkennen en adequaat ingrijpen. Als trainer geef ik dergelijke trainingen aan militaire vliegers in opleiding.

De Desdemona maakt ook onderzoek mogelijk naar bijvoorbeeld bewegingsziekte door het simuleren van autorijden of varen."

Waarom is deze innovatie nodig?

"Defensie streeft naar optimale prestaties en het voorkomen van fouten. Het doel is om professionals nog beter voor te bereiden op elke situatie. Ook voeren we onderzoek uit voor andere partijen zoals luchtvaartveiligheidsorganisaties, bijvoorbeeld om training voor commerciële piloten te verbeteren."

Heb je een voorbeeld van een test?

"We testen bijvoorbeeld wat de impact is op de mentale werklast van iemand die te maken krijgt met verschillende vormen van ruimtelijke desoriëntatie. Hangt deze impact af van het feit of je het vliegtuig zelf bestuurt. Of heeft het ook impact op de copiloot? Hebben illusies waarbij de cabine beweegt meer impact, of werken illusies die puur visueel zijn beter? De theorie is namelijk dat je aandacht automatisch uitgaat naar het herstellen van je ruimtelijke oriëntatie wanneer dit verstoord wordt. En dat andere cruciale taken in zo’n situatie moeilijker uit te voeren zijn. Dit testen we bij militaire vliegers, omdat zij niet alleen moeilijke vliegmanoeuvres uitvoeren, maar ook veel lastige extra taken hebben."