Cabauw de atmosferische supersite voor beter begrip van lucht en klimaat

Midden in het Groene Hart, in Cabauw, vlakbij Lopik, staat een 213 meter hoge toren. Dit meetstation is ons ‘nationale observatorium van de atmosfeer’ en bestaat dit jaar een halve eeuw. Begin jaren zeventig bouwde het KNMI de toren centraal in de driehoek Amsterdam-Utrecht-Rotterdam, zo vangt de toren zowel landelijke als stedelijke emissies in Nederland op. Juist in die onderste paar honderd meter van de buitenlucht spelen zich processen af die van groot belang zijn voor het weer, het klimaat en de verspreiding van luchtverontreiniging.

De meetmast in Cabauw bestaat al meer dan 50 jaar!

Cabauw bestaat ruim 50 jaar en dat werd op 29 september 2023 gevierd. In de laatste 50 jaar is Cabauw uitgegroeid tot een van de belangrijkste locaties wereldwijd voor atmosfeeronderzoek.

De lange tijdreeks van de meetgegevens van hoge kwaliteit worden gebruikt voor vele actuele thema’s. Met gegevens van het station kunnen wetenschappelijke en beleidsvragen van nu en de toekomst worden beantwoord op het gebied van klimaatverandering, luchtkwaliteit, de energietransitie en onderzoek naar biodiversiteit. Het station levert ook een belangrijke bijdrage aan het Early Warning Centre (EWC), voor het vroegtijdig waarschuwen voor extreem weer.

TNO meet in Cabauw broeikasgassen en aerosolen

TNO maakt inmiddels ruim 30 jaar dankbaar gebruik van het unieke onderzoeksplatform om broeikasgassen en aerosolen als fijnstof te meten, en de Nederlandse en Europese emissies te verifiëren. Daartoe levert het een belangrijke bijdrage aan twee Europese research infrastructuren: ICOS dat zich richt op het meten en kalibreren van broeikasgassen, en ACTRIS gespecialiseerd in aerosolen, wolkenvorming en “trace gases” zoals stikstofoxiden en ozon. In Nederland leveren de metingen op Cabauw een bijdrage aan het Ruisdael Observatorium, dit is een landelijk dekkend observatorium voor metingen van de atmosfeer.

Betrouwbare verificatie van broeikasgassen

In het Parijs-akkoord hebben 195 landen afspraken gemaakt om klimaatverandering te voorkomen. De opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door broeikasgassen in de atmosfeer. Concentraties van die gassen worden nu op verschillende plekken berekend door de getallen in de emissieregistratie te combineren met verspreidingsmodellen en bronnenkaarten. Om het klimaatbeleid te ondersteunen, werkt TNO aan een betrouwbaar verificatiesysteem om de uitstoot van broeikasgassen in een straal van 30 km rond de locatie in kaart te brengen.

Gericht luchtkwaliteit onderzoeken

De toren, die ook een meteorologische meetmast is voor KNMI, is uitgerust met een breed arsenaal aan geavanceerde meetinstrumenten en sensoren die op verschillende hoogten zijn geplaatst. Hierdoor kunnen wetenschappers gegevens verzamelen over verschillende lagen van de atmosfeer. Armen strekken zich in drie richtingen uit om voor de windrichting te corrigeren. De luchtmeetmast beschikt over diverse meetinstrumenten voor aerosolen zoals (ultra) fijnstof, waardoor het station belangrijke data levert voor het gericht aanpakken van (ultra) fijnstof en het verbeteren van de luchtkwaliteit in Nederland.

Beter begrip van de atmosfeer

Het onderzoek dat op Cabauw wordt uitgevoerd heeft de afgelopen decennia al fors bijgedragen aan onze kennis van de atmosfeer. KNMI’s Head of Department R&D Observations & Data technology, Philippe Steeghs is enthousiast over de samenwerking met TNO. ‘De metingen die wij gezamenlijk in het Cabauw-meetstation uitvoeren, zijn heel hard nodig voor het interpreteren en modelleren van de nationale emissies, zowel voor broeikasgassen als voor luchtkwaliteit. Ze zijn bijvoorbeeld nu en in de toekomst van groot belang om inzichtelijk te krijgen of onze klimaatmaatregelen leiden tot netto nul emissies. De resultaten die voortkomen uit deze samenwerking tussen KNMI en TNO in Cabauw, leveren ons belangrijke inzichten op in wat er op ons afkomt’, concludeert Steeghs.

Wil je meer inzicht in de luchtkwaliteit en hoe onze meetmethodes hieraan kunnen bijdragen? Neem dan contact op met Bas Henzing of Paula Bronsveld.