PPS leidt tot nieuwe inzichten in ontwikkeling MASLD
Overmatige consumptie van vet- en suikerrijke voeding kan leiden tot overgewicht gerelateerde ziekten, zoals MASLD, die meerdere organen en systemen aantasten. Toch beperken de meeste interventiestudies zich doorgaans tot één orgaan of ziekteproces. Om hier verandering in te brengen heeft TNO een unieke publiek-private samenwerking (PPS) opgezet.
Het resultaat? Een brede interdisciplinaire samenwerking gericht op het verkrijgen van waardevolle inzichten in de complexe ziekteontwikkeling van MASLD en testen van innovatieve behandelingsconcepten gericht op verschillende organen in verschillende stadia van de ziekte.
MASLD/MASH begrijpen
TNO houdt zich al tientallen jaren bezig met het bestuderen en testen van interventies voor de behandeling van overgewicht gerelateerde ziektes waaronder metabole dysfunctie-geassocieerde steatotische leverziekte (MASLD). Het mag dan bekend zijn dat deze ziekte meerdere organen en systemen aantast, toch ligt vaak de focus op de lever, waar de ziekte zich manifesteert.
In de PPS ProLiver werkten partners uit de farmaceutische, voedingsmiddelenindustrie en diagnostische dienstverleners samen met het doel om nieuwe inzichten en kennis op te doen over de ontwikkeling en behandeling van MASLD.
Wat is MASLD?
De ziekte die in de PPS ProLiver werd bestudeerd, heeft onlangs een andere naam gekregen. Metabole dysfunctie-geassocieerde steatotische leverziekte (MASLD) en stond voorheen bekend als non-alcoholische vervette leverziekte (NAFLD). MASLD omvat de stadia van metabole dysfunctie-geassocieerde steatotische lever (MASLD, steatose, ofwel de ophoping van overtollig vet in de levercellen) tot metabole dysfunctie-geassocieerde steatohepatitis (MASH, steatose gecombineerd met ontsteking) en kan uiteindelijk leiden tot de ontwikkeling van leverfibrose.
"De adviezen die MASLD-patiënten krijgen, blijven vooralsnog beperkt tot veranderingen in hun leefstijl, en daar is de afgelopen tien jaar niet veel aan veranderd, terwijl het aantal MASLD-patiënten wereldwijd exponentieel blijft toenemen", vertelt Eveline Gart, onderzoeker bij TNO. "Er bestaan op dit moment geen goedgekeurde geneesmiddelen voor de behandeling van MASLD en is de enige oplossing uiteindelijk lever transplantatie. De tot nu toe onderzochte behandelingen richtten zich voornamelijk op één specifiek doelwit of ziekteproces, en dat is waarschijnlijk een van de redenen waarom deze behandelingen in klinische studies onvoldoende therapeutisch effect bleken te hebben."
"TNO beschikt over een uniek muismodel (pdf) waarmee de rol van meerdere organen kan worden bestudeerd en erg translationeel is naar de mens’, aldus Robert Ostendorf, Senior Business Development Manager bij TNO. ‘In ProLiver hebben we dat model verder ontwikkeld en gebruikt om de precieze mechanismen van de ontwikkeling van MASLD/MASH beter te leren begrijpen."
"We hebben ook verschillende voedingsingrediënten gebruikt om de progressie van de ziekte te moduleren, waardoor we nieuwe inzichten hebben opgedaan in de invloed van voeding op deze ziekte. Zo konden we belangrijke onderzoeksvragen beantwoorden, waaronder de rol van de darm en microbiota en de rol van vetweefselontsteking. Tegelijkertijd hebben we innovatieve, conceptuele interventies onderzocht die de ontwikkeling van de ziekte kunnen corrigeren door een combinatie van nutritionele en farmaceutische behandelingen. Het was dan ook essentieel om zowel farmaceutische als voedingsmiddelenbedrijven uit te nodigen om deze nieuwe mogelijkheden samen met ons te verkennen."
"We hebben veel belangrijke onderzoeksvragen kunnen beantwoorden en beter inzicht in MASLD/MASH gekregen dan met een traditionele B2B-studie mogelijk was geweest. Elke deelnemer heeft elke geïnvesteerde euro meer dan terugverdiend."
Unieke partnerschappen
Robert: "Het is niet gebruikelijk dat farmaceutische bedrijven en voedingsmiddelenbedrijven samen werken aan een onderzoek als dit. Wij hebben nu ingezien hoe waardevol dit voor alle partners was, en alle deelnemers hebben inzichten opgedaan die relevant zijn voor hun sector. Door de kosten en risico’s van een preklinische studie te delen en door verschillende onderzoeksvragen in één programma te combineren, konden we grotere hoeveelheden gegevens verzamelen voor ongeveer dezelfde kosten per partner als in een klassiek B2B-contractonderzoek."
"Daarnaast hebben ze informatie gekregen over nieuwe biomarkers, nieuwe analytische methoden en veel publiciteit in de vorm van publicaties en op congressen. In hun eindevaluatie van het programma waren onze partners buitengewoon positief."
Maar hoe zit het met eigendomsrechtelijk beschermde informatie en vertrouwelijke gegevens? Vanaf het begin van de PPS heeft TNO ervoor gezorgd dat elke partner – Pfizer Inc., Grünenthal Pharma GmbH, BASF SE, Aker Biomarine ASA, Biologische Heilmittel Heel GmbH en Quickzyme Biosciences BV – kon bepalen welke informatie vertrouwelijk moest blijven en welke in publicaties en met andere partners mocht worden gedeeld.
"We zijn ons bewust van onze verantwoordelijkheid om de vertrouwelijke informatie van onze klanten te beschermen en we hebben alle voorzorgsmaatregelen genomen om dit in elke fase van het programma te doen’, aldus Robert. 'Onze partners hadden het vertrouwen dat we de onderzoeksresultaten zouden delen maar niet de specifieke doelwitten, exacte mechanismen of andere vertrouwelijke informatie die zo belangrijk is voor hun bedrijf."
Unieke financiering voor een uniek programma
ProLiver is mede gefinancierd met een PPS-toeslag van Health~Holland. Vanwege de unieke samenwerking tussen de farmaceutische industrie en de voedingsindustrie is er financiering beschikbaar gesteld door twee Topsectoren: Life Sciences & Health en Agri & Food. Voor zover we het weten, is dit de eerste keer dat twee Topsectoren van Health~Holland gezamenlijk hebben bijgedragen aan een dergelijke samenwerking.
Voornaamste resultaten
De vele studies die mogelijk waren in het PPS ProLiver hebben nog veel meer resultaat opgeleverd dan aanvankelijk was gehoopt. Het onderzoek heeft de hele industrie beter inzicht gegeven in de onderliggende ziekteprocessen in meerdere organen tijdens de ontwikkeling van MASLD/MASH, en verschillende innovatieve therapeutische benaderingen hebben tot verrassend gunstige ziekte modulerende effecten geleid.
Bovendien heeft het project TNO in staat gesteld om nieuwe methoden en technologieën te ontwikkelen voor het meten van de doorlaatbaarheid van de darmen, het beoordelen van de collageenarchitectuur en -kwaliteit, het meten van de novo lipogenese, het uitvoeren van uitgebreide lipidomics analyses, het identificeren van onderliggende werkingsmechanismen met behulp van gen expressie analyse en het ontwikkelen van nieuwe hulpmiddelen voor verfijnde ontstekingsanalyse.
TNO heeft dankzij het programma een goede relatie kunnen opbouwen met belangrijke industriële partners op basis van vertrouwen en hoge wetenschappelijke kwaliteit.
Door vroegtijdiger in te grijpen met innovatieve behandelingsconcepten die gericht zijn op meerdere organen, heeft het ProLiver-team laten zien dat de ontwikkeling van MASLD/MASH geremd kan worden. Deze concepten vinden nu hun weg naar een nieuwe R&D-benadering vanuit bedrijven.
Daarnaast beperkten de behandelingen ook de gerelateerde ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Hart- en vaatziekten zijn nog steeds doodsoorzaak nummer één bij MASLD-patiënten. Eveline: "Deze inzichten in de ziekte en het gebruik van translationele modellen voor multi-orgaanfalen zijn erg belangrijk om MASLD/MASH-behandelingen efficiënt te kunnen testen."
De resultaten omvatten een verscheidenheid aan innovatieve behandelingsconcepten. Ook zijn de resultaten van ProLiver opgenomen als bewijs in een patentaanvraag voor één nieuwe interventie.
"Wij zijn ervan overtuigd dat een combinatie van interventies gericht op meerdere ziekteprocessen en meerdere metabole organen de beste kans biedt om de ontwikkeling van MASLD/MASH te remmen."
Dieper inzicht
De inzichten die ProLiver heeft opgeleverd, vormen nu bovendien de basis voor al het werk van TNO op dit terrein. De preklinische, translationele werkzaamheidsmodellen die in ProLiver werden gebruikt, zijn versterkt met de diepere inzichten die in het onderzoek zijn opgedaan.
"We hebben een heleboel bijgeleerd over de ziekte, hoe deze zich ontwikkelt en wat de invloed op het lichaam is. We zijn meer te weten gekomen over het tijdsverloop van de ziekte en het ziekteproces. En we begrijpen beter hoe de interactie tussen verschillende organen en systemen tot schade en dysfunctie in de lever leidt", legt Eveline uit. Dankzij al deze kennis kunnen toekomstige B2B-onderzoeken nog preciezer worden afgestemd op het beoogde doelwit of proces dan voorheen.
Vervolgstappen
Robert en Eveline vinden allebei dat programma’s als ProLiver veel gangbaarder zouden moeten worden. Robert: "De samenwerking tussen verschillende sectoren en het gelijktijdig aanpakken van meerdere onderzoeksvragen hebben hun waarde duidelijk bewezen. We zijn er klaar voor om deze inzichten in MASLD/MASH naar een hoger niveau te tillen,en we moedigen bedrijven die behandelingen voor andere cardiometabole ziekten onderzoeken, ook aan om contact op te nemen. We zijn ervan overtuigd dat we ook voor hen meerwaarde kunnen creëren."
Eveline sluit zich daarbij aan. "We weten dat samenwerkingen zoals deze misschien niet erg gebruikelijk zijn voor de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie, maar onze ProLiver-partners zijn enthousiast over de resultaten van de samenwerking. We kunnen meer gegevens en inzichten leveren zonder dat dit gepaard gaan met hogere kosten of risico’s, en we kunnen het hele ecosysteem vooruit helpen door veel beter inzicht te krijgen in de ontwikkeling en progressie van de ziekte."
Meer weten over deelname aan een revolutionaire PPS met waardevolle resultaten? Neem dan contact op met TNO.
Download het volledige proefschrift
Het ProLiver-onderzoek heeft niet alleen bewijs geleverd voor een patentaanvraag voor een interventie, maar is ook gepubliceerd in acht peer-reviewed publicaties en in negen congrespresentaties. De meeste van deze ProLiver publicaties hebben de basis gevormd van Eveline’s proefschrift. Download het proefschrift voor uitgebreide informatie over de resultaten die binnen ProLiver zijn behaald.