Zo bouw je een ijzersterke leercultuur

Onderzoek door TNO laat zien dat een sterke leercultuur voor zowel de organisatie zelf als de medewerkers grote voordelen heeft. Organisaties krijgen zo namelijk medewerkers die qua vaardigheden beter aansluiten bij wat er nodig is om organisatiedoelen te halen.

Daarnaast dragen medewerkers die zich continu ontwikkelen vaker actief bij aan het verbeteren van de bedrijfsvoering, producten en diensten. Er is dus sprake van meer innovatie. ‘‘In een sterke leercultuur is er meer ruimte voor nieuwe ideeën en het uitproberen van slimmere werkmethoden,’’ legt Koopmans uit.

Ook voor medewerkers zijn er veel voordelen. Hun professionele ontwikkeling gaat vooruit en de werktevredenheid gaat omhoog. Doordat ze hun werk beter doen, maken ze meer kans op promotie en een hoger salaris.

In vijf stappen naar een leercultuur

Veel organisaties willen wel graag een sterke leercultuur, maar weten niet goed waar ze moeten beginnen. Daarom heeft Koopmans een vijfstappenplan ontworpen om managers en HR-professionals op weg te helpen.

1. Zorg voor bewustwording

De eerste stap is volgens Koopmans het erkennen van het belang van een leercultuur. Zorg ervoor dat je weet waarom je eigenlijk wilt inzetten op het cultiveren van een lerende en innovatieve organisatie. Wat wil je dat het oplevert?

2. Inzicht verkrijgen

Vervolgens breng je in kaart wat de huidige staat van de leercultuur precies is binnen de organisatie. Waar sta je en waar kun je op verbeteren?

3. Actieplan opstellen

Wanneer je weet waar je staat, is het zaak om een stip op de horizon te zetten. ‘‘Een gestructureerde aanpak is hierbij essentieel. HR-afdelingen kunnen een leercultuur ondersteunen door beleid te ontwikkelen dat zowel formeel als informeel leren omvat en door effectieve communicatie over beschikbare leermiddelen.’’

4. Aan de slag

Dan is het tijd om het actieplan uit te voeren. ‘‘Elke laag in de organisatie heeft een verantwoordelijkheid in het bevorderen van leercultuur, en leidinggevenden vervullen hierbij een sleutelrol’’, vertelt Koopmans. ‘‘Zij kunnen het goede voorbeeld geven, openstaan voor feedback, en zorgen voor ondersteuning en ruimte voor ontwikkeling van medewerkers.’’

5. Evaluatie en verankering

De laatste stap draait om het evalueren van de nieuwe situatie en het volhouden van de verandering. Is het nodig om bij te sturen? ‘‘Leercultuur is een continu proces. Door het ook zo te benaderen, blijft het levend binnen de organisatie. Vier bijvoorbeeld kleine successen en laat mooie voorbeelden zien!’’

Tip: bekijk de Wegwijzer voor lerende en innovatieve organisaties van TNO.

Voorwaarden voor succes

Om deze vijf stappen te kunnen volgen, moeten medewerkers zich psychologisch veilig voelen. ‘‘Het is essentieel dat medewerkers zich veilig voelen om vragen te stellen, ideeën voor te stellen, en nieuwe methoden uit te proberen zonder angst voor negatieve consequenties,’’ stelt Koopmans.

Hierbij verwijst ze naar de zelfdeterminatietheorie. ‘‘Mensen hebben drie fundamentele behoeften: autonomie, verbondenheid en competentie. Autonomie staat voor het zelf kunnen nemen van beslissingen, verbondenheid voor het gevoel van connectie binnen een organisatie of team, en competentie voor het gevoel bekwaam te zijn in wat je doet. Een positieve leercultuur sluit aan bij alle drie de behoeften.’’

Ook vertelt ze dat het belangrijk is om medewerkers bij het opzetten van een leercultuur vanaf het begin te betrekken. ‘‘Het gaat niet alleen om het opzetten van beleid, maar om het actief betrekken van medewerkers bij wat er in de organisatie gedaan wordt,’’ legt Koopmans uit.

Waarom is leercultuur nu relevant?

Hoor je de laatste tijd steeds vaker over het begrip leercultuur? Dat kan kloppen, steeds meer organisaties verdiepen zich in dit onderwerp. Dat komt volgens Koopmans door de huidige technologische ontwikkelingen en maatschappelijke transities, zoals de beweging naar een circulaire economie en energietransitie.

‘‘Hierbij is lerend vermogen essentieel,’’ legt Koopmans uit. ‘‘Toch is leercultuur zoveel meer dan een trend. Het is een ingebedde praktijk binnen organisaties waarin gezamenlijk leren centraal staan.’’

Een sterke leercultuur kan veel voordelen opleveren voor zowel medewerker als organisatie. Wanneer je als management een veilige en ondersteunende omgeving faciliteert, kun je dit stimuleren. ‘‘Hiervoor hebben we een verschuiving nodig is hoe we leren en ontwikkelen binnen bedrijven benaderen. Ik zou graag zien dat we in de toekomst niet alleen formeel, maar ook informeel leren op waarde schatten.’