Waddeneilanden verduurzamen met energie uit water

Handen ineen slaan

“Het potentieel van energie uit water is wereldwijd enorm. Golfslag, getijdenwerking en het mengen van zout en zoet water kunnen ook in het Waddengebied op grotere schaal energie opwekken dan nu gebeurt. Wel zullen alle betrokken partijen: provincies, gemeenten, het rijk, netbeheerders en bedrijven snel de handen ineen moeten slaan. Dan komt een duurzame energievoorziening van het Waddengebied snel dichterbij,” zegt Hans van Hilten, programmaregisseur voor Natuur en Verduurzaming energiehuishouding van het Waddenfonds, opdrachtgever van het onderzoek.

Grote kansen

Er zijn al langer bedrijven in het Waddengebied aan de slag om energie op te wekken uit zeewater, met financiële ondersteuning van het Waddenfonds. Alleen bevinden de toegepaste technieken zich nog in de pilot- en demonstratiefase en gebeurt alles nog te kleinschalig om echt zoden aan de dijk te zetten. Maar uit het onderzoek blijkt dat er grote kansen liggen hier binnen enkele jaren een succes van te maken. TNO nam zes technieken onder de loep die nu door bedrijven worden ontwikkeld. Het gaat om drie technieken om energie op te wekken uit golfslag, twee uit getijden en een waarbij het spanningsverschil tussen zout en zoet water wordt benut.

Concrete handvatten

TNO-onderzoeker Sam Lamboo: “We hebben een paar jaar geleden al een rapport gepubliceerd over stroom uit water, waarbij we vrij globaal en op nationaal niveau hebben gekeken naar de techniek golfenergie. Nu zijn we een slag dieper gegaan en hebben we met de betrokken bedrijven ingezoomd op de werking van de techniek, mogelijke opschaling, kosten en baten, het aan land brengen van de elektriciteit en de ecologische inpassing. Dat biedt het Waddenfonds en de lokale overheden handvatten om de technieken te kunnen beoordelen en de bedrijven te ondersteunen met de ontwikkeling van hun technieken en projecten in het Waddengebied.”

Waddenspecifieke energietransitie

De reden om in het Waddengebied in te zetten op energie uit water is dat grootschalige opwekking van zon en wind hier ruimtelijk en ecologisch vaak geen reële optie is. Hans van Hilten: “We willen hier een Waddenspecifieke energietransitie, die niet ten koste gaat van onze natuurlijke en landschappelijke waarden. Er zijn voor zon en wind weinig alternatieven en dan kom je in ons gebied uit bij energie uit water. Omdat er al bedrijven mee bezig waren, wilden we goed zicht op de potentie van hun technieken. Vandaar dat we TNO hebben gevraagd dat beeld te schetsen en de aannames en claims van de huidige technieken te toetsen en te valideren.”

Inzetten op zes technieken

Het onderzoek laat zien dat er regionaal wel degelijk kansrijke alternatieven zijn voor grootschalige opwek door zon en wind. Zo is vastgesteld dat de golfslag in het Waddengebied goed te benutten is, evenals de getijdenstroming en het samenkomen van zoet en zout water. Vandaar dat bedrijven hier al langer actief in zijn. TNO adviseert op alle zes initiatieven in te zetten, om de kans te vergroten de klimaatdoelen van het Waddenfonds op relatief korte termijn te behalen.

Alternatieve opwekbronnen nodig

“Nu TNO heeft aangetoond dat het realistisch is deze technieken verder op te schalen, is het aan de publieke en private partijen hier werk van te maken”, zegt Hans van Hilten. “Er zijn nog wat hindernissen te nemen en er liggen nog wat kennisvragen, maar niets staat ons in de weg hier nu voortvarend mee aan de slag te gaan. We hebben nu eenmaal meer alternatieve opwekbronnen nodig die elkaar aanvullen. Je moet op systeemniveau verschillende technieken combineren, wat helpt bij het flexibiliseren van het elektriciteitsnet. De komende tijd moeten de zes technieken stappen vooruit zetten om marktrijp te worden en in 2030 commercieel rendabel te zijn.”

Waddeneilanden en Noordzeekustgebied

Het onderzoek wijst uit dat er niet alleen voldoende potentieel is om de Waddeneilanden zelfvoorzienend te maken van duurzame opwek van elektriciteit, maar dat energie uit water ook het Noordzeekustgebied voor 10 tot 30 procent van de elektriciteitsvraag van huishoudens kan voorzien.

Hans van Hilten: “En dat met technieken die veel beter bij ons kwetsbare natuurgebied passen dan grote windparken. Er moeten nog vragen worden beantwoord over ecologie en inpassing in het energiesysteem maar dankzij dit onderzoek kunnen we met alle partijen uit de startblokken om deze technieken in 2030 substantieel te laten bijdragen aan een duurzame energietransitie in het Waddengebied.”