Welke rol gaan VR en immersieve technologieën spelen in de toekomst van werk?

Versnelde ontwikkeling

Tijdens corona waren er meer mensen dan ooit die thuiswerkten. Toen was het noodzaak, maar nu is het iets wat bijna bij elk werk heel gewoon is geworden. Mensen die – ten minste een deel van de tijd – thuiswerken, hebben een lagere CO2-voetafdruk. Bovendien zijn ze tevredener over de balans tussen werk en privé. Tegenwoordig is videoconferencing niet meer weg te denken in de manier waarop we (samen)werken.

Maar hoe zit het met de toekomst van werk? Mensen die veel tijd besteden aan videoconferencing, geven aan dat ze zich geïsoleerd voelen. Ook is er sprake van grotere vermoeidheid, meer stress en minder verbondenheid met collega's.

Kunnen eXtended Reality-technologieën (XR) zoals VR en Augmented Reality (AR) helpen deze negatieve effecten (deels) weg te nemen en het gevoel van afstand te verminderen zonder de voordelen van thuiswerken op te geven? En zijn mensen echt bereid om XR-technologieën uit te proberen in hun werkomgeving?

Onderzoek naar metaverse bij TNO

XR-technologie is niet iets nieuws voor TNO: ons team onderzoekt al jarenlang diverse aspecten van deze technologie. Tegenwoordig doen we onderzoek naar metaverse via een eigen virtuele bedrijfsomgeving, waarop klanten en partners verschillende mogelijkheden kunnen testen en onderzoeken.

Bij TNO ontwikkelen we ook opties om head-mounted devices (HMD's), die vaak worden gebruikt voor XR-ervaringen, overbodig te maken, en heeft zelfs een sociaal AR-systeem voor ouderen ontwikkeld: Virtual Visits.

Daarnaast werken we aan representatietechnologieën voor menselijke hologrammen, die op den duur de cartoonachtige avatars moeten vervangen die momenteel bij de systemen worden gebruikt. ‘Het is werkelijk fantastisch hoe ver XR-technologieën al zijn ontwikkeld, maar er is nog een lange weg te gaan. We werken nauw samen met klanten en partners om alle mogelijkheden van deze technologie te benutten,’ aldus Gjalt.

Gjalt zegt dat TNO bij uitstek geschikt is om alle mogelijkheden van XR te onderzoeken. ‘XR is zoveel meer dan alleen geavanceerde technologie. Natuurlijk werken we hard aan de technische aspecten, maar daarnaast hebben we bij TNO experts in huis voor andere cruciale aspecten van de technologie, zoals privacy, sociale context, gezondheid en acceptatie van de technologie. Want als we deze aspecten niet meenemen, komt XR-technologie niet heel ver.’

Volgens Gjalt wil TNO bij het onderzoek naar XR niet blindelings de hype volgen, maar ervoor zorgen dat XR echt maatschappelijk voordeel oplevert. ‘We willen met de technologische innovaties van TNO altijd bijdragen aan een betere wereld’, zegt hij.

‘XR zal een significante voetafdruk en impact op onze samenleving hebben, en we willen absoluut de vinger aan de pols houden. Niet alleen vanwege de vele uitdagingen op het gebied van regelgeving, gegevensbescherming en gebruikersvoorkeuren, maar ook omdat we willen nagaan wat de meest veelbelovende toepassingen van de technologie voor onze diverse klanten en partners zijn, zodat deze in de praktijk kunnen worden gebracht.

Als onze klanten en partners geïnteresseerd zijn in bepaalde tech, willen wíj er graag voor zorgen dat deze worden afgestemd op hun specifieke wensen en behoeften.’

Thuiswerken - menselijk contact dankzij XR

In het kader van een Early Research Programme over Social XR, dat in 2018 van start ging, is TNO begonnen met het ontwikkelen van XR-oplossingen voor communicatie en samenwerking op afstand. Een belangrijk aspect dat daarbij is onderzocht, is de acceptatie door mensen van Social XR bij diverse toepassingen.

In 2022 werd dit aspect het onderwerp van een gerichte studie, die werd gefinancierd door een onderzoekssubsidie van Meta. In het kader van dit onderzoek zette TNO kwantitatieve en kwalitatieve experimenten op om vast te stellen of XR een geaccepteerde manier zou kunnen zijn om werkmeetings te houden.

‘We wilden weten hoe ons werk er in de toekomst uitziet en welke rol XR daarin zou kunnen spelen. Helpt het bijvoorbeeld bij onderhandelingen, of staat het deze juist in de weg? Kunnen mensen beter hun aandacht bij een meeting houden, of raken ze juist afgeleid?

We hebben een reeks experimenten opgezet om dit uit te zoeken door proefpersonen verschillende soorten meetings te laten houden: face-to-face (F2F), videoconferencing en XR,’ legt hij uit. ‘De resultaten werden zowel beoordeeld op het feit of de taken werden uitgevoerd als op de tevredenheid van de gebruikers.’

Het resultaat? Voor de effectiviteit van een meeting maakte het niet uit of deze online, virtueel of in persoon was. In alle drie de settings werden de taken uitgevoerd en onderhandelingen afgerond.

De deelnemers gaven echter aan dat ze zich bij XR-meetings meer betrokken voelden en er tevredener over waren in vergelijking met videoconferencing. En ze vonden ze zelfs leuker dan meetings in persoon. ‘De technologie is nog nieuw en interessant, dus mensen wilden het graag uitproberen. Gezien de huidige kosten van XR is de technologie voor de meeste mensen en bedrijven nog niet haalbaar. Daarom grepen de deelnemers de kans aan om het nu zelf eens te proberen’, zegt Gjalt.

Conclusies en vervolgstappen

De resultaten van de repliceerbare studie waren consistent en statistisch relevant. In zowel het kwantitatieve als de kwalitatieve onderzoek hadden de deelnemers over het geheel genomen een positieve ervaring en waren de meetings effectief.

Maar Gjalt vertelt dat er nog een lange weg te gaan is. ‘Uiteraard moeten we de technologie blijven ontwikkelen om de capaciteit te vergroten en de kosten te verlagen, zodat de technologie toegankelijker wordt voor meer mensen’, zegt hij.

‘Maar, zoals bij alles wat we bij TNO doen, houden we de maatschappelijke impact van de technologie nauwlettend in de gaten. Dat betekent dat bij ons onderzoek een heel belangrijke vraag is hoe we ervoor zorgen dat er verantwoorde, veilige en toegankelijke metaverse wordt ontwikkeld.

We gaan op elk niveau het gesprek aan met de stakeholders en nemen actief deel aan lokale, nationale en internationale netwerken om onze kennis te delen en nieuwe inzichten te verwerven. Als we ervoor willen zorgen dat metaverse het bedrijfsleven en de samenleving werkelijk vooruit helpt, dan moeten we er ook voor zorgen dat het over de hele linie veilig, inclusief en effectief is.

Gjalt voegt er ook aan toe dat de studie even onafhankelijk en objectief was als al het andere onderzoek van TNO. ‘Meta zag de waarde in van ons lopende onderzoek naar de voordelen van Social XR voor het werk van de toekomst. Maar zij waren niet betrokken bij de uitvoering en hadden geen invloed op onze bevindingen.

TNO is een onafhankelijke en betrouwbare onderzoekspartner. En TNO blijft, ook nu de concurrentie op het gebied van XR blijft toenemen, een bron van betrouwbare, onpartijdige en wetenschappelijk relevante inzichten met betrekking tot de grote vragen van onze tijd.’