BASF en TNO werken samen aan Decision Support voor Safe and Sustainable by Design

Als een van de oudste en grootste chemiebedrijven ter wereld heeft BASF een grote verantwoordelijkheid om producten te ontwerpen en te ontwikkelen die veilig en duurzaam zijn. Wibke Lölsberg, van BASF’s Corporate Sustainability Strategy, legt uit: “Allereerst hebben we als bedrijf een verantwoordelijkheid tegenover de maatschappij om het goed te doen."

"Als leverancier van basismaterialen aan talloze waardeketens – waarvan 90% gebaseerd is op chemicaliën – moeten we veilige en duurzame chemicaliën ontwikkelen en onze footprint als bedrijf minimaliseren. Maar we moeten ook veilig en duurzaam zijn vanuit een economisch perspectief. Als we deze transformatie niet in goede banen leiden – vooral omdat Europa een van de koplopers is – gaan we de economische gevolgen onmiddellijk voelen."

Belangen zijn groot

Wouter Fransman, Principal Investigator bij TNO, is het met Wibke Lölsberg eens dat er veel op het spel staat. “Vooral chemische bedrijven worden kritisch bekeken als het gaat om veiligheid en duurzaamheid. Door de groeiende bezorgdheid over het milieu kan elke misstap snel escaleren op sociale media, met aanzienlijke reputatieschade en economische schade tot gevolg. Bij TNO zien we SSbD als een kans om innovatieve chemicaliën en materialen te ontwerpen die maatschappelijke uitdagingen adresseren, zoals de energietransitie, zonder schade te berokkenen aan mens of milieu. We helpen industriepartners om een goede balans te bereiken tussen functionaliteit, veiligheid en duurzaamheid door een geïntegreerde SSbD-aanpak te ontwikkelen tijdens de vroege fasen van productinnovatie.”

SSbD is vaste waarde in BASF’s historie

Bij BASF is de ontwikkeling van SSbD-principes geleidelijk verlopen, en dat al vanaf het prille begin. Wibke Lölsberg: “SSbD vereist dat er rekening wordt gehouden met verschillende dimensies, waaronder arbeidsveiligheid, consumentenveiligheid, milieuveiligheid en algehele duurzaamheid, beoordeeld aan de hand van op LCA gebaseerde methoden."

"De noodzaak van veiligheid en gezondheid op de werkvloer was voor BASF zo duidelijk dat we ons daar sinds de oprichting van het bedrijf op hebben gericht. Toxicologisch onderzoek verrichten we al sinds 1908. In de loop der jaren hebben we de andere dimensies geïntegreerd, waarbij het economische aspect van functionaliteit, kosten en productwaarde altijd een constante overweging is geweest. Verplichte veiligheidscontroles werden geïntegreerd in vroege stadia van productinnovatie met de introductie van R&D projectmanagement door middel van het PhaseGate proces in 2004."

"Deze managementtool blijft de hoeksteen van onze SSbD-implementatie in R&D. Om de duurzaamheidsvoordelen en -risico's van onze portfolio's te beoordelen, hebben we in 2012 het triple-S systeem geïntroduceerd. We categoriseren onze producten, waarbij we de drie dimensies van duurzaamheid tegen elkaar afwegen: milieu, maatschappij en economie.”

Risico’s beperken met SSbD

SSbD is een aanvulling op de regelgeving en helpt bedrijven om potentiële problemen in een vroeg stadium te identificeren. Wendel Wohlleben, Senior Principal Scientist bij BASF, legt uit: “Hoewel veiligheidsproblemen zich nog steeds kunnen voordoen, verkleinen SSbD-processen deze kans.” Wohlleben haalt het voorbeeld van de koolstofnanobuisjes (carbon nanotubes; CNT) aan om de voordelen van SSbD te illustreren: “Twintig jaar geleden betraden veel bedrijven de CNT-markt. Hoewel we het toen nog geen SSbD noemden, volgden we wel de principes. Vanwege de bezorgdheid over de gezondheid van persistente lange vezels, kozen we ervoor om geen CNT's te ontwikkelen, in tegenstelling tot veel van onze concurrenten. Deze op ontwerpprincipes gebaseerde beslissing, staat wat ons betreft voor de essentie van SSbD.”

BASF's brede portfolio en wereldwijde markt maken het een uitdaging om algemene SSbD-richtlijnen toe te passen. Ontwerpprincipes en wettelijke vereisten verschillen per sector, waarbij elke divisie zich richt op relevante 'hot topics'.

Wibke Lölsberg merkt op: “De uitdaging is dat sommige klantsectoren duurzame producteigenschappen vereisen, terwijl andere dat niet doen. Deze discrepantie bestaat ook regionaal, waarbij sommige gebieden meer prioriteit geven aan duurzaamheid. We hebben een stapsgewijze aanpak nodig om ervoor te zorgen dat onze transformatie in alle opzichten duurzaam is, ook in economisch opzicht."

Te gedetailleerd en datagestuurd

In een poging om SSbD-principes te structureren en formaliseren, heeft de Europese Commissie een ontwerp gepubliceerd voor een SSbD framework. BASF heeft twee testcases uitgevoerd in samenspraak met het Joint Research Centre (JRC) van de Europese Commissie om de haalbaarheid van het SSbD framework voor verschillende O&I-activiteiten te onderzoeken. Wibke Lölsberg: “We hebben de onlangs vrijgegeven Methodological Guidance documenten van JRC bekeken en zijn bezorgd dat de SSbD assessment momenteel te gedetailleerd en te datagestuurd is."

"Bij innovatie in een vroeg stadium is er vaak beperkte kennis en data beschikbaar, omdat er onvoldoende materialen of tests zijn. Het huidige framework legt zeer de nadruk op data en beoogt alles te kwantificeren. Wij geloven in een meer praktische aanpak, vooral voor de vroege innovatiestadia.”

Een DSS ontwikkelen samen met TNO

Om de chemiesector te helpen om in een vroeg stadium risico's en voordelen af te wegen, ontwikkelt TNO een Decision Support System (DSS) voor SSbD. Wouter Fransman stelt: “Decision support systemen zijn cruciaal om veel verschillende onderzoekers in staat te stellen om SSbD-principes effectief toe te passen. De beoordeling in zeer vroege innovatiefasen zal niet worden gedaan door duurzaamheidsprofessionals, maar wordt opgenomen in de ontwerpprincipes van elk R&D-project. Onderzoekers en projectmanagers hebben behoefte aan consistente begeleiding en efficiënte screeninginstrumenten die geen input of data van talloze andere afdelingen vereisen. Een goed ontworpen Decision Support System kan hiervoor een waardevol hulpmiddel zijn.”

BASF en TNO werken samen aan DSS voor SSbD

BASF en TNO, die beide hebben bijgedragen aan het door de EU gefinancierde HARMLESS-project, werken samen aan de ontwikkeling van een DSS voor SSbD-doeleinden. Wendel Wohlleben legt uit: “Hoewel we veel hebben geleerd van het HARMLESS-project, dat gericht was op de ontwikkeling van een DSS voor complexe nanomaterialen, moeten we nu de scope uitbreiden naar een breder scala aan materialen voor BASF. Dit is het doel van onze samenwerking met TNO."

"We waarderen TNO’s oplossingsgerichte aanpak, hun intrinsieke motivatie en uitgebreide expertise, zoals die gedocumenteerd is in hun recente SSbD-whitepaper. Met hun pragmatische benadering en multidisciplinaire kennis onderscheiden ze zich van meer gespecialiseerde adviesbureaus.”

De toekomst van SSbD

Tot slot, hoe zou de toekomst van veilige en duurzame chemicaliën eruit moeten zien en hoe bereiken we dat doel? Wendel Wohlleben: “Om SSbD te implementeren en rekening te houden met de complete levenscyclus van een product is meer samenwerking en communicatie nodig in de hele waardeketen, van leveranciers tot klanten. Elk onderdeel van de waardeketen moet SSbD omarmen. Bovendien moet SSbD geschikt zijn voor het beoogde doel. Voor geringe innovaties zouden geen uitgebreide SSbD-overwegingen nodig moeten zijn, in tegenstelling tot radicale innovaties. De huidige richtlijnen weerspiegelen die wens nog niet, maar de acceptatie door de industrie is ervan afhankelijk.”

Wibke Lölsberg voegt hieraan toe: “Innovators die gebruik maken van SSbD-processen zullen sneller toegang krijgen tot markten, kunnen ongewenste substituties voorkomen, en zijn beter in staat om het gebrek aan harmonisatie in veiligheids- en duurzaamheidsanalyses te ondervangen. SSbD betekent een cultuuromslag in innovatie en verbreedt onze afwegingen. Nu de klimaatverandering breed wordt erkend, moeten we deze manier van denken integreren in de dagelijkse praktijk.”

Wouter Fransman is het met die opvatting eens: “BASF laat op overtuigende wijze de voordelen van SSbD zien, maar het is niet alleen voorbehouden aan grote bedrijven. Ook kleinere bedrijven kunnen SSbD-ontwerpprincipes toepassen. Ik zou hen willen adviseren om meer te leren over het SSbD-framework dat er nu ligt, en om samenwerking te zoeken voor implementatie. Het is tijd voor actie.”