Veilige en duurzame chemicaliën stimuleren zakelijke kansen en maatschappelijke transities

Michael Persson is Senior Advisor bij Chalmers Industriteknik, verbonden aan de Chalmers University of Technology in Göteborg. Hij werkt al meer dan 30 jaar bij Nouryon (voorheen AkzoNobel) en heeft verschillende managementfuncties bekleed op het gebied van R&D, waaronder de laatste acht jaar als innovatiemanager. Persson heeft uitgebreide ervaring met silica nanodeeltjes en andere chemicaliën voor onder andere gieterijen en de papierindustrie.

Persson constateert dat er binnen de chemische industrie steeds meer interesse is in Safe and Sustainable by Design (SSbD). Hij merkt daarbij op: “SSbD vormt al sinds de jaren 80 een integraal onderdeel van R&D. Voor mij is het vooral een kwestie van gezond verstand gebruiken in de dagelijkse R&D-activiteiten.”

Wetenschappelijke onderbouwing van gezond verstand

Wouter Fransman, Principal Investigator bij TNO, is het met Persson eens: “De filosofie van SSbD lijkt inderdaad op wat er in voorgaande decennia is gedaan. De wereld is echter aanzienlijk veranderd. Ondanks de huidige wetgeving worden schadelijke effecten op de menselijke gezondheid en het milieu van de productie, het gebruik en de afvalverwerking van chemische stoffen snel door sociale media opgepikt, wat leidt tot directe reputatieschade voor bedrijven. Er staat meer op het spel en producten zijn complexer. Risicobeoordeling van producten wordt bijvoorbeeld ingewikkelder wanneer rekening wordt gehouden met deeltjes, moleculen en chemische combinaties. Bij TNO ondersteunen we gezond verstand met wetenschappelijke inzichten, data en modellen.”

Sectorinnovatie stimuleren

Wouter Fransman ziet een belangrijke rol weggelegd voor SSbD bij het overbruggen van de kloof tussen industrie en regelgevers. “Er is een groeiende spagaat tussen bedrijven die gedreven worden door zakelijke kansen, en overheden die aandringen op voorzorgsmaatregelen. TNO wil deze twee perspectieven met elkaar verbinden.”

Michael Persson is ervan overtuigd dat SSbD de industrie vooruit zal helpen. “SSbD minimaliseert bedrijfsrisico's en identificeert tegelijkertijd de juiste kansen. De huidige angst van de industrie om fouten te maken, vooral bij grote bedrijven, is een bedreiging voor ingrijpende innovaties. SSbD helpt bedrijven om zakelijke kansen te zien, wat kan leiden tot veelbelovende innovaties en successen.”

Risicominimalisatie door samenwerking

Michael Persson ziet de zakelijke mogelijkheden van een nauwe samenwerking tussen de industrie en regelgevende instanties: “In 2011, toen we voor een dochteronderneming van AkzoNobel werkten, kregen we veel vragen van klanten over nanomaterialen. Ik stelde voor dat er meer transparantie moest komen. Als belangrijke leverancier van nanosilicamaterialen konden we ons geen fouten veroorloven, zelfs niet van concurrenten. We besloten samen te werken met de onderzoeker op het gebied van toxicologie en het Zweedse agentschap dat verantwoordelijk is voor nieuwe chemische regelgeving. Dit zorgde voor vroegtijdige waarschuwingen en stelde ons in staat om een industrieel perspectief te bieden. Risicominimalisatie blijft onze belangrijkste drijfveer om te participeren in regelgevingsprojecten. Met SSbD willen we het bedrijf strategisch positioneren voor de toekomst.”

Systematische aanpak van SSbD

TNO helpt de industrie om een balans te vinden tussen functionaliteit, veiligheid en duurzaamheid door vroeg in het productinnovatieproces een systematische en geïntegreerde SSbD-aanpak te implementeren. Dit omvat het definiëren van criteria voor functionaliteit, veiligheid en duurzaamheid, snelle screening van geselecteerde aspecten, transparante visualisatie van SSbD-factoren en evaluatie- en beslissingsondersteuning.

Michael Persson waardeert de systematische aanpak van TNO: “Het is gebaseerd op inzichten uit de farmaceutische industrie voor het veilig ontwikkelen van geneesmiddelen. Risicobeoordeling in een vroeg stadium met behulp van in silico-modellen en AI kan tijd en geld besparen en reputatieschade voorkomen. Hoewel het R&D-proces complexer is dan 20 jaar geleden, hebben we meer hulpmiddelen om het goed te doen.”

Maatschappelijke voordelen afwegen tegen potentiële schade

“Ik vind de parallel met de farmaceutische industrie wel mooi”, zegt Wouter Fransman. “De maatschappij heeft de neiging om meer problemen van de chemische industrie te accepteren dan van de farmaceutische industrie. Wat betreft SSbD hebben we een maatschappelijk debat nodig over aanvaardbare incidentniveaus. De wetgeving schuift op richting een afweging tussen de voordelen van chemische stoffen en de potentiële schade. In de nabije toekomst moeten chemische bedrijven aantonen dat de toegevoegde waarde van hun producten opweegt tegen eventuele negatieve bijwerkingen.”

Het Decision Support System (DSS) van TNO scoort en visualiseert SSbD-parameters op transparante wijze. Dit stelt innovatiemanagers in de chemische industrie in staat om in een vroeg stadium van het innovatieproces weloverwogen beslissingen te nemen over stoffen, materialen of producten.

Decision Support in HARMLESS

Het DSS wordt verder ontwikkeld binnen het EU-project 'HARMLESS'. Het doel is om nieuwe tools, richtlijnen en beslissingsondersteuning te creëren voor het afwegen van functionaliteit en risico’s bij de ontwikkeling van de volgende generatie nanomaterialen. TNO leidt de toolontwikkeling, die in 2024 zal resulteren in een gebruiksvriendelijk DSS voor complexe nanomaterialen.

Wouter Fransman: “Deze tools geven een wetenschappelijke onderbouwing van gezond verstand kwesties in een vroeg R&D-stadium. We streven naar afstemming op het Europese SSbD-raamwerk om gelijke tred te houden met de wetgeving. Het project is datagedreven en verzamelt uitgebreide in vitro en in vivo toxiciteits- en blootstellingsgegevens om de gevaren van deze complexe materialen beter te voorspellen en de risico's ervan te beoordelen.

“Michael Persson waardeert de industriegerichte aanpak van TNO in het project. "TNO-wetenschappers begrijpen de business en willen waarde creëren voor bedrijven in plaats van alleen wetenschappelijke rapporten schrijven.” Hij is ook onder de indruk van het DSS: “Hoewel we ons nog maar op een basisniveau bevinden, heeft het DSS een groot potentieel om materiaalanalyse en besluitvorming in het R&D-proces te verbeteren, wat ten goede komt aan ontwikkelingstijden, kosten en maatschappelijke effecten. Uiteindelijk zou dit alles de Europese concurrentiepositie kunnen verbeteren.”

Aan de slag met SSbD

Wat hoopt Fransman voor SSbD? “De afgelopen tien jaar is er veel gediscussieerd over SSbD, maar de implementatie ontbreekt. Het is onze missie om van discussie naar actie te gaan. Hoewel er veel kaders en meningen zijn, zijn er maar weinig die duidelijke richtlijnen geven voor de implementatie in de sector. Wij willen die duidelijkheid bieden. Naast strategisch advies en DSS-tools bieden we een in vitro testlab voor experimenten en metingen. Deze multidisciplinaire aanpak en toegepaste kennis waarderen onze partners in TNO.”

Michael Persson voegt hieraan toe: “Ik hoop dat regelgevers meer zullen samenwerken met de industrie en de wetenschap om de kwaliteit van de regelgeving te verbeteren. Het overbruggen van de kloof tussen industrie en wetgeving kan zakelijke kansen creëren en bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen zoals de energietransitie. Onderzoeksinstituten zoals TNO kunnen een vitale rol spelen bij het bouwen van die brug en het leveren van datagestuurde oplossingen waar beide partijen van profiteren.”