Hoe wordt plastic gerecycled?
Recycling is een vanzelfsprekend onderdeel van onze manier van leven, vooral als het gaat om papier, glas en metaal. Van het plastic afval daarentegen gaat het grootste deel nog altijd rechtstreeks de verbrandingsoven in of naar de vuilnisstort. Bij TNO ontwikkelen we geavanceerde technologieën om materialen uit plastic afval te halen en deze om te zetten in nieuwe grondstoffen die bruikbaar zijn voor tal van toepassingen. Maar welke verschillende recyclingtechnologieën zijn er en welke zijn het meest geschikt voor welke omstandigheden?
Wanneer moet welke recyclingtechnologie worden gebruikt?
Alles hangt af van het type en de kwaliteit (zuiverheid, mono- of multimateriaal enz.) van het plastic dat in de recyclingstroom terechtkomt. Hoe hoger de kwaliteit van het gesorteerde afval (monomateriaal, vrij van verontreinigingen), des te rendabeler en gemakkelijker de recycling ervan. Daarnaast zijn er vanuit een systeemperspectief verschillende andere factoren van invloed, zoals toepassing, logistiek en regelgeving.
In onderstaande infographic geven we een globaal overzicht van de verschillende stadia en recyclingtechnologieën (pdf, 149 kB).
Hoe het allemaal begint: plastics in de afvalstroom
Recycling begint op het moment dat een plastic product het einde van zijn levensduur bereikt en als afval wordt weggegooid.
Dit afval wordt ingezameld – bijvoorbeeld bij huishoudens, scholen, openbare ruimten en bedrijven – en vervolgens gesorteerd in verschillende categorieën om waardevolle materialen zoals plastic te scheiden van het restafval. Dankzij geavanceerde technologieën kunnen de verschillende materialen worden gedetecteerd en gesorteerd.
Brightlands Circular Space, met daarin onze geavanceerde AI-gebaseerde sorteerfaciliteit, zal als internationaal onderzoeksplatform dienen voor uitgebreid onderzoek naar efficiënte sorteerstrategieën. De bouw van deze faciliteit begint eind 2024.
Ondertussen richt de R&D Hub for Plastic Waste Processing zijn onderzoek op innovatieve detectie- en sorteertechnieken om de kwaliteit en de kwantiteit van het recyclebare afval te verbeteren.
Eenmaal gesorteerd ondergaat plastic een voorbehandeling, d.w.z. het wordt gewassen en gereinigd om onzuiverheden te verwijderen. Bij TNO hebben we het baanbrekende Upwash-systeem geïntroduceerd, dat gebruik maakt van een hydrothermische voorbehandelingstechnologie. Dit zorgt voor meer recyclebaar materiaal van hogere kwaliteit.
Volgende stap: recyclingtechnologieën
Eenmaal ingezameld, gesorteerd en eventueel gewassen, zijn de plastic afvalstromen klaar voor recycling. Voor het recyclen van plastics is een breed scala aan mogelijkheden beschikbaar, maar al deze technologieën kunnen grofweg in twee categorieën worden opgesplitst: materiaalrecycling – mechanisch of fysisch (dissolutie) – en chemische recycling.
Materiaalrecycling
Materiaalrecycling is de meest gebruikte methode om plastics te recyclen. Bij een relatief schone, goed gesorteerde afvalstroom heeft deze methode de voorkeur vanwege de kosteneffectiviteit, de lagere milieu-impact en de eenvoud ervan.
Zoals de onderstaande afbeelding laat zien, zijn er twee soorten materiaalrecycling: mechanische recycling en dissolutie, die allebei een verschillende output hebben.
Chemische recycling
Mechanische en fysische recycling hebben meestal de voorkeur, maar zijn niet eindeloos toepasbaar. Om de plastics hun oorspronkelijke kwaliteit terug te geven kunnen we chemische-recyclingtechnieken toepassen.
Zoals de onderstaande illustratie laat zien, zijn er verschillende technologieën voor chemische recycling. Ze vallen uiteen in twee categorieën: depolymerisatie en thermochemische conversie. In beide gevallen worden de polymeren afgebroken tot chemicaliën waarvan nieuwe polymeren kunnen worden gemaakt.
Twee soorten materiaalrecycling
De meest gebruikte methode voor het recyclen van plastic is mechanische recycling. Als je een relatief schone, goed gesorteerde stroom hebt, verdient dit de voorkeur vanwege de kosten, impact en complexiteit.
Bij deze recyclingmethode wordt gebruikgemaakt van mechanische processen zoals wassen, malen, smelten en mengen. De chemische structuur van het materiaal blijft nagenoeg onveranderd, zodat plastics als PET (polyethyleentereftalaat), HDPE (hogedichtheidpolyethyleen) en PP (polypropyleen) direct kunnen worden hergebruikt. Het nadeel van mechanische recycling is de aanwezigheid van verontreinigingen. Bovendien gaat in achtereenvolgende recycle-cycli de kwaliteit van de producten achteruit.
Wij ontwikkelen nieuwe strategieën om lastigere afvalstromen (zoals composieten uit de auto-industrie) mechanisch te recyclen. Op dit moment worden er op grote schaal thermische conversietechnieken gebruikt, wat resulteert in glas- of koolstofvezels van lage kwaliteit. Bij TNO (BMC) en binnen de R&D Hub for Plastic Waste Processing werken we aan de ontwikkeling van innovatieve, kosteneffectieve technologieën voor het scheiden, recyclen en ontmengen van deze complexe materialen, waarmee de kwaliteit van de materialen en hun componenten – waaronder vezels en plasticmateriaal – behouden blijft.
Dissolutie is een fysische recyclingmethode waarbij alleen het gewenste polymeer oplost en de ongewenste polymeren, additieven of verontreinigingen niet.
Er zijn voor het recyclen van plastics verschillende dissolutietechnologieën ontwikkeld, zowel op pilot- als op commerciële schaal. TNO heeft bewezen dat met haar Möbius-technologie polymeren van hoge kwaliteit kunnen worden verkregen en direct kunnen worden samengesteld tot ingezet voor het maken van plastic producten. Dit Het Dissolutieproces behelst het oplossen van de gewenste doelpolymeren met behulp van een organisch oplosmiddel en een combinatie van scheidingstechnologieën (bv. filtratie, adsorptie) om eventuele verontreinigingen, additieven en ongewenste polymeren te verwijderen. Het levert producten op van hogere kwaliteit dan bij mechanische recycling en is geschikter voor complexe afvalstromen, maar het gebruik en de terugwinning van de organische oplosmiddelen leiden meestal wel tot hogere verwerkingskosten.
Twee soorten chemische recycling
Bij depolymerisatie worden polymeren gesplitst in kleinere eenheden: hun oorspronkelijke bouwstenen.
-
Enzymolyse (een biochemisch proces) is het splitsen van een stof in kleinere delen door de werking van een enzym.
-
Solvolyse (een chemisch proces) is een chemische reactie waarbij een oplosmiddel – bv. water of alcohol – als reagens loptreedt en in overmaat aanwezig is vergeleken met de hoeveelheid die nodig is voor de reactie zelf. Door de chemische reactie wordt het polymeer gesplitst in kleinere eenheden: ofwel oligomeren ofwel monomeren, de oorspronkelijke bouwstenen.
Beide kunnen na zuivering worden gebruikt om nieuwe polymeren te maken, met dezelfde kwaliteit als nieuwe materialen.
Thermochemische omzetting is het afbreken van polymeren bij hoge temperatuur, al dan niet in aanwezigheid van zuurstof. Dit levert een assortiment moleculen op die de petrochemische industrie als bouwstenen kan gebruiken voor chemicaliën, polymeren en/of brandstof.
Verbranding in combinatie met CCU (Carbon Capture and Utilisation)
Voor hogere circulariteit moet verbranding worden gecombineerd met volledige warmte-integratie en het gebruik van afgevangen CO2 (Carbon Capture and Utilisation, CCU). TNO heeft verschillende afvang- en gebruikstechnologieën voor koolstof ontwikkeld om de eliminatie van CO2 en de vastlegging van koolstof te optimaliseren.
Het thermochemische proces vergassing
Voor zeer complexe afvalstromen die niet geschikt zijn voor chemische recycling, is vergassing de meest veelzijdige oplossing. Bij deze technologie wordt afval met behulp van een beperkte hoeveelheid zuurstof omgezet in syngas (CO+H2). Dit is een zeer veelzijdige grondstof voor een grote verscheidenheid aan chemicaliën en brandstoffen. TNO gebruikt verschillende technologieën om syngas om te zetten in zeer hoogwaardige producten.
Pyrolyse
Een veel onderzochte technologie is pyrolyse, waarbij plastics in afwezigheid van zuurstof worden verhit om de polymeerketens te kraken. Het proces levert een complex mengsel op van koolwaterstoffen in vaste, vloeibare en/of gasvorm, afhankelijk van de omstandigheden en de kwaliteit van de grondstof. Naargelang de input en de beoogde producten worden uiteenlopende technologieën gebruikt.
De meeste pyrolysetechnologieën zijn erop gericht om plastic afval dat rijk is aan polyolefinen, om te zetten in pyrolyse-olie. Na verdere behandeling en scheiding kunnen uit deze olie (nafta) door middel van een stoomkraakproces olefinen worden geproduceerd, de bouwstenen voor polymeren.
Op dit terrein wordt door veel organisaties onderzoek gedaan naar het gebruik van een katalysator. Door katalysatoren te gebruiken kunnen er mildere omstandigheden worden toegepast, zoals een lagere temperatuur, en selectievere producten worden verkregen.
Een ander voorbeeld is TNO’s Milena-technologie , een thermische kraaktechnologie die gebruikmaakt van een hogere temperatuur en een speciaal ontwikkeld proces. Afhankelijk van de samenstelling van het ingevoerde afval levert MILENA allerlei hoogwaardige chemicaliën op, zoals olefinen, BTX en syngas. Over het algemeen kan thermisch kraken veel sterker verontreinigde afvalstromen verwerken dan pyrolysetechnieken. Het wordt dan ook haalbaar om verschillende technologieën na elkaar toe te passen.
Wat is de meest duurzame, kosteneffectieve en technisch haalbare recyclingoptie?
Elke techniek heeft voor- en nadelen. De meest geschikte methode voor het beheer en de recycling van plastic-afval hangt af van het type en de kwaliteit van het betreffende afval.
Om de verschillende recyclingmethoden goed te kunnen vergelijken, moeten we de volledige cyclus van elke technologie bekijken: hoe recyclen we iets zodanig dat het weer als grondstof kan worden gebruikt? In een grondige vergelijking wordt niet alleen gekeken naar de technologie zelf, maar ook naar de sorteer-, was- en inzamelprocessen. Ook de efficiëntie, het energieverbruik, de robuustheid, de impact en de kosten van de processen moeten worden meegenomen in de afweging. Pas dan kunnen we beslissen welke technologie we gaan gebruiken.
Welke aanpak uiteindelijk het beste is, kan worden beoordeeld met behulp van scenariomodellen. Deze laten zien welke invloed sorteer-, voorbehandelings- en recyclingtechnieken hebben op de kwaliteit, de kwantiteit, de technische en financiële aspecten en de resulterende gevolgen voor het milieu. Een voorbeeld is het TNO Plastic Recycling Impact Scenario Model.
De race naar circulariteit is begonnen
Technisch gezien zou een circulaire plastic-economie tegen 2050 haalbaar kunnen zijn. Maar nog voordat we aan recycling denken zijn er andere strategieën op de R-ladder die we moeten overwegen voor meer plastic-circulariteit.
En het succes daarvan hangt grotendeels af van de inzet van het bedrijfsleven en de politiek. Er moet een gericht systeem worden opgezet, inclusief wet- en regelgeving voor de status ‘einde-afval’, de import en export van materialen en stimuleringsmaatregelen voor investeerders. Waar het op aankomt is duidelijkheid. Neem bijvoorbeeld het verplichte aandeel van 30 procent recyclaat in plastics, zoals voorgesteld in de Nederlandse Transitieagenda Kunststoffen.
De race naar circulariteit is begonnen en we zijn er trots op samen te werken met bedrijven over de hele wereld met een gezamenlijk doel. Samen kunnen we werken aan een duurzame toekomst. Kom meer te weten over hoe wij jouw recyclingproces kunnen optimaliseren: