Hoe kan AI de druk op onze zorg verminderen?

De huidige toepassingen van AI in de zorg

In de Nederlandse zorginstellingen wordt klassieke AI al breed ingezet, vooral in de radiologie voor beeldherkenning en in topklinische ziekenhuizen voor diagnose, behandeling en prognose. Zo lopen er in Amsterdam UMC onderzoeken om hart- en vaatziekten beter te voorspellen met AI. Generatieve AI - die op basis van ingevoerde data zelf kan leren en nieuwe data kan creëren - staat daarentegen nog in de kinderschoenen. Het wordt vooral gebruikt in onderzoeksprojecten. De verwachting is dat generatieve AI de werkdruk van zorgverleners kan verminderen en een ondersteuning kan zijn voor onder andere artsen en de ontwikkelaars van geneesmiddelen.

Kansen voor het ondersteunen zorgverleners

Een van de grootste kansen op korte termijn is het verlagen van de administratieve lasten van zorgverleners. GAI kan bijvoorbeeld helpen bij het beantwoorden van patiëntvragen en het samenvatten van patiëntendossiers. Zodat er meer tijd is voor zorgtaken. Een andere belangrijke toepassing is het ondersteunen van artsen bij diagnose en behandelplanning. Bijvoorbeeld door snel relevante informatie uit medische dossiers te halen. Dit kan de efficiëntie en nauwkeurigheid van medische beslissingen verbeteren.

Kansen voor het personaliseren van zorg

Op langere termijn kan generatieve AI bijdragen aan meer persoonlijke zorg door een geïntegreerde benadering. GAI kan alle beschikbare medische informatie snel verzamelen, analyseren en aanvullen. En zo helpen bij het maken van gepersonaliseerde zorgplannen afgestemd op de unieke behoeften van elke patiënt. Dit laatste is vooral relevant voor de zorg voor ouderen. Zij hebben immers vaak meerdere typen zorg nodig en de kosten daarvan zijn hoog.

Sneller geneesmiddelen ontwikkelen

Een ander gebied waar GAI een belangrijke rol kan spelen is de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. En daarmee het verbeteren van behandelingen. Generatieve AI kan bijvoorbeeld nieuwe eigenschappen vinden van bestaande moleculen, zelf nieuwe moleculaire structuren genereren en klinische uitkomsten voorspellen. Zodat de farmaceutische industrie sneller geneesmiddelen kan ontwikkelen.

De risico’s: fouten en afhankelijkheid van ‘Big Tech’

GAI biedt volgens de TNO-onderzoekers dus veel potentie voor de zorg in Nederland. Maar om die potentie op een verantwoorde manier te benutten, staan we voor een aantal fikse uitdagingen. Een groot risico is het fenomeen ‘hallucinaties’. Daarbij genereert AI onjuiste of misleidende informatie, wat uiteraard ernstige gevolgen kan hebben. Een ander risico is de afhankelijkheid van de grote technologiebedrijven die de GAI-technologieën ontwikkelen. Die afhankelijkheid kan de onderhandelingspositie van zorginstellingen verzwakken en leiden tot hogere kosten.

De uitdagingen: wetgeving en privacy

De wetgeving rondom de inzet van generatieve AI in de zorg is vaak onduidelijk of loopt achter op technologische ontwikkelingen. Dit creëert een onzeker juridisch klimaat en kan de implementatie van GAI vertragen. Ook wetgeving rondom ethische en privacyoverwegingen moet goed worden geregeld. Vooral de vertrouwelijkheid van patiëntgegevens is een essentiële voorwaarde voor GAI-toepassingen om het vertrouwen van patiënten en zorgverleners te behouden.

Aanbevelingen voor de inzet van generatieve AI

Een belangrijke uitkomst van de TNO-analyse is dat menselijk toezicht essentieel is voor het waarborgen van de veiligheid, integriteit en betrouwbaarheid van GAI in de zorg. We moeten daarnaast maatregelen nemen om niet afhankelijk te worden van buitenlandse technologiebedrijven en betere aansluiting te vinden met onze eigen zorgpraktijk. Bijvoorbeeld door in Nederland zelf te investeren in GAI-innovaties en het bevorderen van samenwerking en kennisdeling tussen zorg, tech en overheid. Ook investeren in de opleiding van zorgprofessionals is nodig. Om hen vertrouwd te maken met de mogelijkheden, beperkingen en ethische overwegingen rondom het gebruik van GAI.

Samen implementatie van AI in de zorg versnellen

Door de juiste stappen te nemen, kan GAI een waardevolle aanvulling worden op de zorg en bijdragen aan betere, efficiëntere en meer gepersonaliseerde zorg. TNO kan hierin een rol spelen om versnippering tegen te gaan en de implementatie van GAI in de zorg te versnellen.