Lokaal, circulair en biobased: op weg naar de textielindustrie van de toekomst met HEREWEAR

Verduurzaming van textiel is hard nodig

Toen Jaap van Hal, senior consultant en innovatiemanager Biorefinery bij TNO, zich aansloot bij het HEREWEAR consortium, verdiepte hij zich voor het eerst in de wereld van textiel.” Het was shockerend hoe vreselijk veel textiel er wordt verspild.” De meeste kleding wordt in grote hoeveelheden geproduceerd in lagelonenlanden. Om in Europa verkocht te worden, gaat die kleding vervolgens op milieubelastend transport.

Daarnaast wordt bijna 90% van alle kleding gemaakt van polyester en katoen. Polyester is goedkoop en sterk, maar op olie gebaseerd. En katoen, hoewel biologisch, brengt hoge milieubelasting met zich mee, bijvoorbeeld door gebruik van pesticiden en veel water.

Tot slot is de textielsector een van de grootste veroorzakers van microplastics. Deze kleine plasticdeeltjes komen vrij bij het wassen en dragen van kleding en komen uiteindelijk via de zee in ons drinkwater en lichaam terecht. Jaap: “Het is onbekend wat hier op de lange termijn de gevolgen van zijn.”

Van stro, mest en zeewier, naar bruikbaar textiel

Met het HEREWEAR-consortium ontwikkelde TNO samen met 15 partners waaronder Centexbel (Belgisch onderzoekscentrum voor textiel en kunststoffen) en het DITF (Duits instituut voor textiel- en vezelonderzoek) biobased alternatieven voor katoen en polyester.

Jaap: “Vanuit TNO brengen wij onze kennis, innovaties en expertise in over bioraffinage en recycling met als doel de textielindustrie versneld te verduurzamen”

De samenwerking resulteert in duurzame technologieën voor het produceren van biobased textielvezels, voor het nat- en smeltspinnen van biobased cellulose en biopolyesters (PLA) en voor het coaten en kleuren met biobased middelen. Het overkoepelende proces van textielproductie is onder handen genomen. Zo worden restproducten en afval geminimaliseerd en de afgifte van microplastics drastisch verminderd.

Nieuwe textiel uit biologisch restafval

Een van de belangrijkste resultaten van HEREWEAR zijn nieuwe textielmaterialen gemaakt van biologisch restafval, zoals zeewier, mest en stro. Om van deze zogeheten ‘reststromen’ textielvezels te maken, schoont TNO ze eerst op met behulp van bioraffinage. Vervolgens worden ze met het door TNO patenteerde FABIOLA-proces opgesplitst.

Jaap: “Het FABIOLA-proces is een fractioneringsproces. Dat betekent dat je net als bij een olieraffinaderij - waar benzine een fractie is van aardolie - verschillende fracties uit de biomassa haalt.” In het geval van het biologisch restafval zijn dat cellulose, lignine en hemicellulose. De ‘cellulosepulp’ die na het verwijderen van de resterende mineralen overblijft, kan tot garen worden gesponnen.

De Flexi-Dress: de eerste duurzame jurk uit stro

Het biobased textiel doet niet onder voor de gebruikelijke textielsoorten en kan voor alle soorten kleding worden gebruikt. Bijvoorbeeld voor de Flexi-Dress, de jurk waarmee het HEREWEAR-project recent de Cellulose Fiber Innovation of the Year Award 2024 won.

De stof van de Flexi-Dress bestaat volledig uit textiel, gemaakt van cellulose uit stro. Hier maakte TNO cellulosepulp van, dat door DITF tot garen werd gesponnen met behulp van het HighPerCell-proces. In dit milieuvriendelijke proces wordt de stro-cellulose in ionische vloeistoffen opgelost en met een speciaal natspin-proces tot garen gesponnen. Van het stro-textiel werd samen met het Duitse kledingmerk Vretena de modulaire Flexi-Dress gemaakt.

De Flexi-Dress is een goed voorbeeld van de holistische aanpak van HEREWEAR. Bij het maken van de jurk was veel aandacht voor duurzaamheid van zowel het product en het proces, als voor de eindgebruiker.

"Je hebt heel veel mogelijkheden met de Flexi-Dress,” aldus Jaap. ‘Hij kan als jurk of als losse top en rok, en de rok kan ook nog eens als strapless jurk worden gedragen.” Zo heeft de eindgebruiker langer plezier van de jurk, want: meerdere kledingstukken in één.

Verder ontwikkelde Herewear digitale prototypes om verspilling te voorkomen, werd de jurk zoveel mogelijk in lokale Europese microfactory-netwerken geproduceerd, en wordt verhuur of doorverkoop van de jurk gefaciliteerd in de Vretena-winkels.
Jaap: “En dan zit er ook nog een QR-code in de jurk waarmee je hem kunt terugbrengen als je hem niet meer wilt hebben. Het textiel kan dan weer worden teruggebracht tot de grondstof om nieuwe filamenten van te maken.”

Door de krachten te bundelen maken we circulair textiel mogelijk

De resultaten uit HEREWEAR laten zien dat de holistische aanpak voor lokaal geproduceerd circulair textiel door andere partijen in de textielindustrie wordt geadopteerd.

Jaap: “Om de implementatie van biobased textiel te laten slagen is naast de ontwikkeling van innovaties en technologie het essentieel dat alle partijen in de keten met elkaar in gesprek gaan en alle disciplines samenwerken Door de interactie tussen techniek, ontwerp en de wensen van de eindgebruiker, vergroot je de kans op succes en impact.’, aldus van Hal.

Ook aan de slag met duurzame textiel?

Partijen die zelf aan de slag willen met circulair textiel en kleding kunnen bij HEREWEAR terecht. Het project heeft een uitgebreid pakket aan instructies, praktijkvoorbeelden en webinars beschikbaar gesteld in de HEREWEAR Hub.

In deze hub kunnen geïnteresseerden elkaar vinden, met elkaar samenwerken en ontdekken hoe ze de waardeketen voor biobased textiel stap voor stap zelf kunnen opzetten. Voor elke stap staat beschreven wat er moet gebeuren, hoe je dat kan doen en met welke partijen je kunt praten om het voor elkaar te krijgen.

”Want toegepaste wetenschap draait om teamwork”, sluit Jaap af, “Met elkaar kun je dingen voor elkaar krijgen die alleen onmogelijk zouden zijn.”