Nu instappen in autonoom transport? 5 dingen die je moet weten

1. Het gebeurt nu al

Veel mensen denken dat autonoom rijden alleen nog in de VS of in China mogelijk is. Toch gebeurt het ook al in Nederland. Niet op de openbare weg, maar in gecontroleerde situaties, zoals op een industrieterrein of containerterminal. In het havengebied van Rotterdam zijn bijvoorbeeld verschillende terminals al bezig met de implementatie van autonome terminaltrekkers.

Van Meijeren, senior lead consultant Supply chain innovation: “Bij de ontwikkeling van autonome voertuigen onderscheiden we verschillende ‘operational design domains’ (ODD’s). Deze term staat voor specifieke operationele toepassingen, die variëren in complexiteit. Zo is autonoom transport op een afgesloten terrein, zoals een terminal, een relatief eenvoudige, goed te controleren situatie. Autonoom transport op de openbare weg is aanzienlijk meer complex, door de andere weggebruikers en de verschillende soorten voertuigen. Een belangrijk uitgangspunt bij het inzetten van autonome voertuigen in Nederland is: begin zo simpel mogelijk, en bouw van daaruit de complexiteit op.”

Van Kempen, onderzoeker Sustainable transport and logistics, voegt toe: “Het gaat dan niet alleen om de complexiteit van taken en situaties, maar vooral over de mate waarin een omgeving controleerbaar is. Op een afgesloten terrein heb je veel meer controle dan op de openbare weg.”

2. Wat zijn de voordelen van autonoom transport?

Van Kempen: “In Europa zegt zo’n 65% van de logistieke ondernemers dat zij belemmerd worden door het gebrek aan chauffeurs. Autonoom rijden is daar een mogelijke oplossing voor.” Gaat het dus banen kosten? Van Kempen nuanceert: “In feite vervangt het mensen die er nu niet zijn. De sector groeit en de arbeidsmarkt krimpt. Het gaat bovendien deels om ritten die saai en repeterend of gevaarlijk zijn. Voor het specialistische werk en voor het monitoren op afstand zijn altijd mensen nodig.”

Van Meijeren: “Naast de voordelen voor de sector is er naar verwachting ook maatschappelijk veel winst te behalen. Zoals minder emissies omdat de voertuigen efficiënter en optimaal rijden. En ook: minder files, een betere bereikbaarheid en meer veiligheid.”

3. Transport opnieuw inrichten

Autonoom transport is niet zomaar een kwestie van de huidige vrachtwagens automatiseren. Het vraagt om nieuwe uitgangspunten. Van Kempen: “We inventariseren bij TNO nu de eisen en randvoorwaarden voor het in de praktijk brengen van autonoom transport. Zo kijken we naar de rollen van de stakeholders. Van wie is de autonome truck en bij wie komen de kosten en de voordelen terecht? En hoe zit het met het takenpakket van de chauffeur? Dat is vaak niet alleen rijden, maar ook trailers koppelen, een vrachtbrief afleveren en ladingen controleren. Die logistieke processen moeten eerst worden gestandaardiseerd en gedigitaliseerd.”

“Dit is in de eerste plaats nodig om te zorgen dat een autonoom voertuig straks snapt wat hij moet doen. Maar het is meteen een impuls om kritisch naar je processen te kijken. Op een terminal in

Duitsland hebben ze alleen al door het standaardiseren en digitaliseren 40% efficiëntiewinst behaald. En dat puur met zorgen dat ze klaar waren om autonome voertuigen te laten rijden.”

Van Meijeren benadrukt dat de nieuwe mogelijkheden die autonoom transport biedt, vraagt om het opnieuw inrichten van het transport: “Een autonoom voertuig kan op dit moment bijvoorbeeld minder hard rijden dan een voertuig met een chauffeur. Daar staat tegenover dat het 24/7 door kan rijden, geen rusttijden nodig heeft en geen ritten naar de thuisbasis hoeft te maken omdat de chauffeur naar huis moet. Dit biedt mogellijkheden voor andere routes en rijschema’s.”

4. Hoe snel kan het op de A15?

Als autonoom transport nu al gebeurt, wanneer kunnen we het dan op de A15 verwachten, een van de drukste transportcorridors in Nederland? Een voorzichtige voorspelling van Van Kempen is dat we in 2027 mogelijk kunnen gaan testen op de openbare weg. Deze datum wordt genoemd in de meest recente brief van de minister van Infrastructuur en Waterstaat naar de Tweede Kamer.

Waarom duurt het zo lang? Van Meijeren: “Onze benadering van risico’s is heel anders dan in sommige staten van de VS. Als er ergens geen regels voor zijn, denken zij: ‘Dan mag het.’ In Europa moeten we eerst de veiligheid 100% garanderen en de wet- en regelgeving aanpassen. Dat kost jaren.” Van Kempen: “Volgens de verkeerswet is bijvoorbeeld de aanwezigheid van een bestuurder verplicht. En denk ook aan de regels die nodig zijn rondom aansprakelijkheid.”

Van Meijeren geeft aan dat de multidisciplinaire benadering van TNO juist daarom zo belangrijk is: “Wij kijken naar de technologie, de wet- en regelgeving, de impact op onze logistieke situatie én naar de maatschappelijke effecten. Ons doel is niet zo snel mogelijk overal autonoom vervoer. Maar alleen daar waar het veilig kan en voordelen oplevert. Dat is nu nog op afgesloten terreinen zoals de APM-terminal op de Maasvlakte. En in de toekomst op bepaalde corridors of in een specifiek netwerk voor autonoom transport.”

5. Hoe kunnen logistieke bedrijven zich voorbereiden?

De technologie is al ver. Maar heeft het zin om nu als bedrijf te investeren en je voor te bereiden op autonoom transport, als er landelijk en op Europees niveau nog zoveel geregeld moet worden? Van Meijeren: “Er is in Nederland sprake van een ‘lock-in’-situatie voor autonoom transport op de openbare weg. De RDW is nog bezig met de wet- en regelgeving, de overheid met de maatschappelijke impact en voor bedrijven is het nog niet duidelijk welke inspanningen het vergt en welke kosten en baten ermee gemoeid zijn. Hierdoor wachten bedrijven af tot er meer duidelijkheid is.”

“Maar op deze manier lopen we in Nederland straks achter de feiten aan. Wij brengen als TNO daarom partijen bij elkaar, zoals transporteurs, verladers, beleidsmakers bij overheden, veiligheidsregio’s, infrastructuurbeheerders en vrachtwagenfabrikanten. In samenwerking met deze partijen voeren we toegepast onderzoek uit naar wat ervoor nodig is om met autonoom transport aan de slag te gaan, en wat dit oplevert voor de verschillende betrokken bedrijven en overheden."

"Met deze inzichten kunnen partijen op korte termijn goed onderbouwde keuzes maken over de te nemen vervolgstappen voor het testen en implementeren van autonoom transport in de logistieke operatie. Zo doorbreken we de lock-in-situatie en dragen we bij aan effiënt, duurzaam en toekomstbestendig transport.”