Bouwen aan morgen: Hoe ziet de bouwsector er in 2040 uit?

1. AI en digital twins voor slimme gebiedsontwikkelng

Gebiedsontwikkeling omvat tal van belangen, regels en beslissingen die ook nog eens in de tijd kunnen veranderen. Het is voor iedereen duidelijk dat dit anno 2025 leidde tot stroperige procedures, weinig transparantie en veel onzekerheid voor alle betrokkenen. Om deze complexiteit te beheersen was digitalisering essentieel.

Vandaag in 2040 kan regelgeving en beleid automatisch met AI geïnterpreteerd worden en maken digitale tools alle benodigde informatie eenvoudig toegankelijk en toetsbaar. Dit zorgt voor waarborging van een nauwe samenwerking tussen partijen, rekening houdend met alle regelgeving. Eigenlijk niets nieuws: in de assemblage-industrie worden dergelijke tools al vele jaren succesvol ingezet.

En dan nog iets wat in 2040 niet meer weg te denken zal zijn: digital twins die ons met generatieve AI in staat stellen om ‘droog te oefenen’ met gebiedsindelingen en inzicht bieden in de gevolgen van onze beslissingen. Daardoor kunnen we zelf in het proces al zien wat bijvoorbeeld de energiebehoefte zal zijn van een toekomstige wijk en of dit aansluit bij de netcapaciteit. Transparant en voorspelbaar voor alle partijen, what-you-see-is-what-you-get.

2. Nieuwe businessmodellen

In 2040 is een gebouw niets anders dan een set van samengestelde standaard componenten. Dat biedt kansen om na te denken over nieuwe business modellen. Van koploper in de prefab ontwikkelen we ons in Nederland tot koploper in industrieel bouwen. Met kwaliteitswoningen die we al lang niet meer alleen binnen onze landsgrenzen zien staan.

Housing-as-a-service

In 2040 bieden conceptaanbieders en investeerders op grote schaal housing-as-a-service (HaaS) concepten aan waarbij deze partijen eigenaar blijven van de componenten waaruit een project ontwikkeld is. Denk aan wanden, vloeren, daken en installaties. Doordat deze partijen de kennis hebben van de componenten zijn zij beter in staat om deze systemen opnieuw te gebruiken in bijvoorbeeld tijdelijke woningbouw. Dit in tegenstelling tot traditionele bouw uit 2025 waarin de klant eigenaar werd van het gebouw en de subsystemen.

Het gevolg is dat dergelijke conceptaanbieders nu op een ander manier nadenken over materiaalgebruik, aansluitingen, installatie techniek, om het hergebruik en onderhoud in de toekomst beter te kunnen faciliteren. Dit zijn nu immers hun eigen assets. Het monitoren van installaties is een standaard procedure en biedt inzicht in de technische kwaliteit van deze subsystemen, de levensduur en het financiële plaatje.

Hoe wonen, verbouwen en verhuizen bewoners in 2040?

• Je woont op het water in een drijvende woonwijk die klimaatbestendig is en waar nieuwe woningen eenvoudig bij te schakelen zijn.
• Verhuizen? Je verhuist van Bunnik naar Zoetermeer en neemt je eigen appartement gewoon mee: de verhuizer plaatst het appartement in een gereserveerd slot zodat het als een boek ook in een kast op een andere locatie is te plaatsen.
• Verbouwen? Je least een extra verdiepings-module op je huis voor de twee kinderen en bestelt deze weer af als ze het huis uit gaan.

Standaardiseren is combineren

Door componenten en interfaces te standaardiseren kunnen veel bouwers een eigen product-platform opbouwen. Er waren in 2025 al conceptuele bouwers op de markt die afspraken maakten om componenten van verschillende aanbieders met elkaar te combineren. Daar werd de wereld mooier van: hoe groter het aanbod van verschillende componenten die gecombineerd kunnen worden, hoe groter de ontwerpvrijheid binnen de kaders van de concepten.

Shared manufacturing

Eén van de grote uitdagingen van 2025 was het optimaal benutten van de capaciteit in de markt. Destijds werden productiefaciliteiten vooral gebruikt om projecten uit de eigen orderportefeuille te realiseren. Dat is straks niet meer. Door de inzet van digitalisering en verregaande standaardisatie hebben we ook in Nederland in 2040 de stap gezet naar shared-manufacturing: een grote gezamenlijke fabriek in bijvoorbeeld Rotterdam waar alle materiaalstromen samenkomen en waar bedrijven productiecapaciteit kunnen huren.

Een andere mogelijkheid is dat netwerken van fabrieken uitwisselbaar elkaars componenten of producten kunnen produceren waardoor op- en afschalen makkelijk wordt gemaakt. Ook hier kan Nederland een leidinggevende positie pakken op de wereldmarkt en bijdragen aan de implementatie van mondiale standaarden.

3. Slim bundelen van de vraag

Afgelopen jaren zijn geweldige stappen gezet met initiatieven zoals ‘Bouwstromen’: standaardisatie van de vraag, bundeling van projecten en meer samenwerking. Het bracht een verandering teweeg in de manier waarop we projecten uitvragen in de markt en leidt tot een veel beter voorspelbare vraag. Waarom dat zo belangrijk is? Omdat geïndustrialiseerde bouwers alleen lekker kunnen draaien met een continue en voorspelbare vraag.

Niemand investeert in dure fabrieken als de vraag troebel is. De industrie was in 2025 al jaren bezig met industrieel en conceptueel bouwen en worstelde om de beschikbare capaciteit voldoende benut te krijgen. En dat met een nijpend woningtekort van 451.000 te bouwen huizen! Breed omarmen van initiatieven als ‘Bouwstromen’ (ook door de private sector) brengt vraag en aanbod slim bij elkaar. Met een voorspelbare vraag wordt de capaciteit van geïndustrialiseerde bouwers beter benut met vele nieuwe woningen tot gevolg.

4. Zelf een huis configureren

Wel eens een nieuwe auto mogen uitkiezen? Dan ben je bekend met de online tools waarmee je je gewenste auto samenstelt. Voorspelbaarder kan haast niet: met een klik in de ‘configurator’ zie je direct hoe e.e.a. eruit komt te zien en wat het kost. Ook woningbouwcorporaties en ontwikkelaars kunnen tegenwoordig kiezen uit configureerbare concepten die aangeboden worden op overzichtelijke platforms.

Achter de schermen vindt interactie plaats met aanbieders volgens gestroomlijnde procedures op verbonden platforms. Deze aanpak is het nieuwe normaal geworden waarbij op grote schaal uitvragen in de markt worden gezet die ingevuld kunnen worden met conceptuele oplossingen.  Platformen zoals de conceptenboulevard, een initiatief van Netwerk Conceptueel Bouwen (NCB), hebben geleid tot overzichtelijke platforms waar het aanbod van de gehele markt te vinden is. Voorspelbaarheid troef voor alle partijen.

5. De architect in 2040

Architecten gaan een steeds belangrijker rol innemen bij zowel de conceptontwikkeling, standaardisatie als de projectontwikkeling. De maakbaarheid en schaalbaarheid zijn daarbij essentiële kaders bij conceptontwikkeling. De interactie tussen architecten en bouwers wordt daarmee over projecten heen gewaarborgd. Dat leidt tot woonproposities van esthetische kwaliteit en wordt ‘eenheidsworst’ voorkomen.

Telkens verder verbeteren

Dit alles is goed nieuws voor conceptuele en industriële bouwers omdat de continuïteit en de voorspelbaarheid van de vraag is toegenomen. Dit biedt bouwers ruimte om te investeren en te optimaliseren. Zij kunnen leren over projecten heen, kunnen zo hun concepten finetunen en de aansluiting bij de klantvraag continu verbeteren. Voorspelbaarheid geeft ruimte voor verbetering.