Rapport inzicht stikstofverbindingen in Nederland

Samenvatting cijfers stikstofemissie Nederland

Nederland behoort in Europa tot de regio’s met de hoogste dichtheid van mensen, dieren en economische activiteit. Dit maakt de Nederlandse emissies van stikstof per hectare het hoogst van Europa, bijna vier keer de gemiddelde waarde.

De stikstofemissies in Nederland bestaan voor 61% uit ammoniak (NH3) en voor 39% uit stikstofoxiden (NO en NO2). Het grootste deel van de ammoniakemissies is afkomstig uit de landbouw. Voor de emissies van NO en NO2 zijn meer sectoren relevant, waarbij 43% wordt toegerekend aan verkeer en vervoer en 27% aan de industrie en elektriciteitsproductie.

Het gedrag van stikstof: emissie, verspreiding, chemie en depositie

Stikstof verspreidt zich in de lucht nadat het wordt uitgestoten. Het gedrag van stikstofverbindingen, van emissie, verspreiding en chemie tot depositie, wordt beïnvloed door verschillende factoren.

We hebben dit proces gevisualiseerd in onderstaande infographic.

Wil je de infographic van dichterbij bekijken? Download hier de infographic stikstofdepositie Nederland (pdf, 83 kB)

Uit onderzoek weten we dat ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NO en NO2) zich in pluimen verspreiden vanaf hun bronnen. Waar de verhoogde concentraties voorkomen en welke lokale bronnen daaraan bijdragen, kunnen we per regio zien, middels metingen en modellen.

Ammoniak slaat gemiddeld gezien dichter bij de bron neer; Ongeveer 25% van een emissie van ammoniak deponeert binnen 25 kilometer van de bron. Van stikstofoxiden (o.a. NO en NO2) deponeert een kleiner aandeel (8%) binnen 25 kilometer van de bron. Waar komt dat verschil vandaan?

De 3 oorzaken verschil in verspreiding van stikstof

Het verschil in verspreidingsafstand tussen ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NO en NO2) wordt verklaard door drie oorzaken:

1. Wateroplosbaarheid: Ammoniak is goed oplosbaar, terwijl stikstofoxiden dat niet zijn. Hierdoor kan ammoniak direct na emissie snel droog en nat deponeren, terwijl de droge en natte depositie van stikstofoxiden langzamer verloopt. Wateroplosbaarheid is cruciaal voor zowel natte als droge depositie.
2. Omzetting naar salpeterzuur en fijnstof: Stikstofoxiden worden in de lucht omgezet naar salpeterzuur, een verbinding die snel deponeert, vergelijkbaar met ammoniak. Ammoniak en salpeterzuur vormen samen fijnstof, dat juist langzaam neerslaat.
3. Hoogte van emissies: Ongeveer een kwart van de stikstofoxiden wordt op hoogte uitgestoten, terwijl bijna alle ammoniak dichtbij de grond wordt uitgestoten. De stikstofoxiden op hoogte leggen grote afstanden af voordat ze deponeren.

Deze drie factoren zorgen ervoor dat de depositie van ammoniak gemiddeld dichter bij de bron plaatsvindt dan die van stikstofoxiden.