Schoon wagenpark vraagt om méér naast ‘stekkersubsidie’

Met het huidig fiscaal stelsel vergroent het Nederlandse wagenpark minder dan beoogd. Schone, maar voor de tweedehands markt te dure auto's verlaten het land en viezere komen er via import voor terug. Daarnaast worden diesel personenauto’s vervangen door viezere diesel bestelauto’s met 50% meer CO2 uitstoot per kilometer.

Eenzijdig beleid op elektrificatie

TNO doet de suggesties op basis van jaren onderzoek in opdracht van de overheid naar de milieugevolgen van het Nederlandse autobelastingstelsel, verkeersemissies in de praktijk en de daarmee samenhangende prognoses voor de luchtkwaliteit. Daaruit blijkt een zorgelijke trend die lijkt samen te hangen met eenzijdige beleidsfocus op elektrificatie van nieuwe auto's, die –zo is de aanname- over het hele wagenpark op de weg effect zou moeten hebben.

Verstoring van tweedehandsmarkt

Uit de white paper “Schoon wagenpark vraagt om méér naast ‘stekkersubsidie’” blijkt op basis van nieuwe, met cijfers onderbouwde, informatie dat het eenzijdig stimuleren van de verkoop van nieuwe schone auto’s leidt tot een verstoring van de tweedehandsmarkt.

Na een korte gebruiksperiode (vaak lease) verdwijnen een derde tot de helft van deze gesubsidieerde schone auto’s naar het buitenland, omdat ze te duur zijn voor de Nederlandse occasionkoper. Die haalt zijn jonge, goedkopere, maar vaak minder schone tweedehandsauto liever uit het buitenland.

Ook oudere, meer vervuilende modellen worden vaker geïmporteerd als betaalbaar vervoermiddel. Tot slot pakt ook de gunstige fiscale behandeling van dieselbestelauto’s toch ongunstig uit voor ons milieu (geen bijtelling, andere grondslag BPM, maar wel aftrekbare kosten, lagere MRB-tarieven).

Belangrijk is dat groene nieuw verkochte voertuigen meer dan nu verschillende generaties beschikbaar blijven voor de Nederlandse tweedehands markt en niet meteen naar het buitenland verdwijnen omdat ze te duur zijn voor binnenlandse tweedehands verkoop. Ook moet de import van schone voertuigen worden gestimuleerd. Daarmee verjongt het wagenpark en verbetert de luchtkwaliteit.

Suggesties

De beoogde milieueffecten van Autobelastingen lekken op dit moment dus deels weg. Om dat op korte termijn te bestrijden geeft TNO een aantal suggesties die snel zouden kunnen worden doorgevoerd en die ook snel resultaat hebben voor de luchtkwaliteit. Essentie is een langer behoud van schone auto’s op de Nederlandse markt en op weg. TNO wijst op een direct verband tussen de voertuigmassa en praktijkemissies. Een lager gewicht en een jongere auto hangen sterk samen met een lagere CO2.

• Consistent sturen op gewicht geeft, voor jongere én oudere auto’s vergelijkbaar, een klimaatvoordeel. Het maakt de aanschaf van een nieuwe, lichte en milieuvriendelijke auto aantrekkelijker, ook voor de leaserijder en in de tweedehands markt.
• De kostenverschillen tussen schone, zuinige auto’s en de mindere varianten moeten langer in stand blijven zodat ook in de tweedehands markt de juiste keuze wordt gestimuleerd. Zo wordt de import van tweedehandsauto’s financieel minder aantrekkelijk en wordt parallelimport ontmoedigd.
• Differentiatie naar in de praktijk bewezen schone auto’s, bijvoorbeeld wel of niet vallend onder RDE-wetgeving, en zoveel mogelijk gelijk trekken van de fiscale behandeling van bestelauto’s met die van (diesel)personenauto’s om waterbedeffecten te voorkomen.
• Met steeds nieuwe auto’s die weer aan stengere eisen voldoen, moeten ook de oudere schoonste en zuinigste auto’s gekoesterd worden. De voertuigmassa kan daarin een centrale rol spelen, omdat voor elke generatie de lichtere voertuigen ook de lagere CO2-uitstoot hebben, en de toename van gewicht de belangrijkste oorzaak is van de hogere CO2 uitstoot van de nieuwste auto's.

Richting een milieuvriendelijk wagenpark

Wegverkeer was in 2019 verantwoordelijk voor 17% van de 179 megaton CO2 uitstoot in Nederland, en 22% van de 330 kiloton NOx uitstoot. Bovenstaande suggesties brengen meer eenduidigheid in de grondslagen van de verschillende belastingen en zo meer sturing richting een milieuvriendelijk wagenpark. Zo zou het goed mogelijk moeten zijn om beide sneller en 10% (ca. 3 megaton CO2 en ca. 7 kiloton NOx) meer te reduceren, zonder veel extra kosten.

De leefomgeving zal hiervan profiteren: de import- en exportstromen zullen afnemen, schonere auto’s blijven in Nederland en de import van minder schone voertuigen neemt af. Daarnaast wordt het aanbod van milieuvriendelijke auto’s die prijstechnisch aantrekkelijk zijn aanzienlijk vergroot.