Fijnstof in huis en bij koken

Koken op gas vergroot kans op astmatische klachten

Bij het koken op gas komen bij verbranding van het aardgas verschillende stoffen vrij zoals ultrafijnstof, stikstofdioxide en koolstofmonoxide. Die stoffen zijn niet goed voor de gezondheid en kunnen vooral bij kinderen leiden tot astmatische klachten. Maar ook volwassenen die al longklachten hebben kunnen extra klachten krijgen. Uit TNO-onderzoek in opdracht van CLASP blijkt dat het in Nederland om wel 70.000 kinderen met zelfgerapporteerde astmaklachten zou kunnen gaan.

Daarom is het belangrijk ervoor te zorgen dat de stoffen niet in de keuken en verder in het huis komen. Mogelijke oplossingen hiervoor zijn overstappen op elektrisch koken en een goede kookafzuiging met een afvoer naar buiten installeren. Het is belangrijk de afzuigkap al meteen bij het aanzetten van het gas in te schakelen op een hoge stand en pas enkele minuten na afloop van het koken uit te doen. Is dat niet mogelijk, zorg dan voor zo goed mogelijke natuurlijke ventilatie tijdens het koken, bijvoorbeeld door een raam open te zetten. Goede kookafzuiging en/of natuurlijke ventilatie helpen natuurlijk ook om kookgeuren te voorkomen of te verminderen en fijnstof wat kan vrijkomen tijdens het bakken en braden af te voeren en te verdunnen.

Fijnstof in huis bij braden en wokken

In het algemeen ontstaat de meeste fijnstof bij het braden van vlees en het wokken van groenten. Het maakt daarbij niet uit of je op gas of elektrisch kookt. Het liefst zuig je de kookdampen direct af met een afzuigkap. Uit experimenten in ons laboratorium volgt dat voor een goede afzuiging minimaal een capaciteit van 300 m3/uur nodig is tijdens het koken. In een aantal huizen die we bemeten hebben, was de afzuigcapaciteit slechts 40 m3/uur. De bouwregelgeving gaat uit van 75 m3/uur.

Bouwregelgeving herzien

We pleiten ervoor om de ontwerpcapaciteiten voor keukenafzuiging in de bouwregelgeving te herzien en/of aanvullende eisen te stellen voor kookafzuiging. Dit is vooral belangrijk voor luchtdichte energiezuinige nieuwbouwwoningen waar het fijnstof urenlang kan blijven hangen. Komend jaar onderzoeken we wat een goede oplossing is zonder dat dit ten koste gaat van de energiezuinigheid van deze woningen. Mogelijk oplossingen zijn:

• efficiëntere afzuigkappen
• meer afzuigcapaciteit door ruimere afvoerbuizen
• slimmere systemen die met maatwerk precies naar behoefte afzuigen en optimaliseren op energieprestatie

Blootstelling aan ultrafijnstof vooral binnen en bij koken

Blootstelling aan luchtverontreiniging in huis draagt voor een belangrijk deel bij aan de totale blootstelling. Dit bleek uit een ander experiment dat we deden in samenwerking met IRAS, Universiteit Utrecht en AiREAS. Hierbij volgden we mensen tijdens hun reguliere dagelijkse bezigheden.

12 Eindhovenaren droegen 5 dagen een rugzakje met daarin draagbare sensoren die elke minuut de concentratie ultrafijnstof maten en een GPS die de locatie en activiteit (lopen, fietsen, gemotoriseerd vervoer, stationair) bepaalde. Deze mensen brachten meer dan 90 procent van hun tijd binnen door waarvan 80 procent in hun eigen huis.

Ondanks dat de hoogste concentraties zijn gevonden bij bewegen in het verkeer (fietsen en gemotoriseerd), vond ongeveer 90 procent van de totale blootstelling binnen plaats. Het achtergrondniveau binnen leverde het grootste aandeel aan de totale blootstelling en wordt waarschijnlijk voor het grootste deel veroorzaakt door bronnen buiten, zoals industrie en verkeer. Opvallend was dat een kwart tot een derde van de totale blootstelling aan ultrafijnstof (deeltjes kleiner dan 0,1 micrometer) plaatsvond in maar enkele procenten van de tijd. Deze pieken waren binnen, vooral tijdens en net na het eten en worden waarschijnlijk veroorzaakt door koken. Ook bleek dat pieken binnen veel langer bleven hangen dan pieken buiten, die vooral voorkwamen tijdens de spits.

TKI Urban Energy heeft een financiële bijdrage geleverd met de inzet van de TKI-toeslag.