TNO: diverse factoren verantwoordelijk voor burn-out klachten

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vroeg TNO de achtergronden van de stijging van het aantal burn-outklachten in een breed onderzoek nader te bekijken. TNO deed een literatuurstudie en heeft analyses uitgevoerd op bestaande gegevensbestanden om het ontwikkelen van burn-outklachten en de waargenomen stijging in deze klachten sinds 2014 te verklaren. Ook is uitgebreid gesproken met 60 werknemers die burn-outklachten rapporteerden, met leidinggevenden, werkgevers en sociale partners.

Opeenstapeling van factoren

Het ontwikkelen van burn-out klachten wordt vooral veroorzaakt door een opeenstapeling of combinatie van verschillende factoren. Deze verschillende factoren hangen samen met het werk, de persoon zelf en de maatschappij. Werk-gerelateerde factoren zijn bijvoorbeeld hoge werkeisen, emotionele werkbelasting, geringe steun van de leidinggevende en ontevredenheid over het salaris.

Voorbeelden van persoonskenmerken zijn weinig veerkracht en zelfvertrouwen of een slechte financiële situatie. Maatschappelijke oorzaken lijken vooral via werk- of privéfactoren hun bijdrage aan de ontwikkeling van burn-outklachten te leveren. In de interviews werden ook perfectionisme, personeelstekort, pestgedrag van collega’s en arbeidsconflicten genoemd als belangrijke factoren.

Maatschappelijke oorzaken

Bovengenoemde risico’s in het werk of in de persoon kunnen echter ook verwijzen naar meer maatschappelijke oorzaken van burn-outklachten in het werk zoals het werk in de zorg (emotioneel zwaar werk), de toename van baanonzekerheid door flexwerk (ontevredenheid inkomen), de digitalisering (beeldschermwerk) of de economische groei (frequent verzuim).

Verklaring stijging klachten en aanpak

De stijging van burn-outklachten sinds 2014 kon alleen op basis van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) worden verklaard. Irene Houtman, onderzoeker bij TNO: “Persoonskenmerken worden hierin niet uitgevraagd, maar ook een belangrijke factor als ‘steun van de leidinggevende’ verklaarde niet de stijging in burn-outklachten hoewel het een heel sterke voorspeller is voor het ontwikkelen van burn-outklachten. De reden hiervoor is dat dit kenmerk over deze periode niet veranderde. Belangrijkste verklaring van de stijging van de burn-outklachten bleken vooral te zitten in het emotioneel zware werk, onvrede over het salaris, een hoge verzuimfrequentie en langdurig achter een beeldscherm werken.”

Deze oorzaken kunnen aangrijpingspunten bieden voor de aanpak van burn-outklachten. Het voorkómen van uitval als gevolg van deze klachten is belangrijk. Eerder is al aangetoond dat burn-outklachten kunnen leiden tot ernstiger psychische klachten, langdurig verzuim en uitval uit het werk. De kosten die hiermee zijn gemoeid zijn eerder door TNO geschat op 3,1 miljard euro.