Samenwerking Noordzeelanden versnelt energietransitie op de Noordzee

Rapport en database beschikbaar

De white paper ‘Cross-border collaboration in the North Sea energy transition’ laat zien dat samenwerking tussen energiebedrijven, kennisinstellingen, overheden en het bedrijfsleven in de Noordzeelanden tot klimaatwinst leidt. Duurzame energievoorziening komt sneller tot stand én tegen lagere maatschappelijke kosten. In de paper staan aanbevelingen en kansen beschreven, waaronder:

• Elektrificatie van de lopende olie- en gasproductie om schadelijke uitstoot te verminderen (CO2, Methaan, NOx)
• CO2-transport door gebruik bestaande gaspijpleidingen en opslag van CO2 in lege gasvelden
• Productie van waterstof op of rond bestaande gasactiviteiten en transport hiervan via gaspijpleidingen, inclusief bijmenging van waterstof

Op de projectwebsite is een database te raadplegen met meer dan honderd bestaande samenwerkingsprojecten gericht op systeemintegratie rond de Noordzee.

Samenwerking tussen alle Noordzee landen

One North Sea is in feite een opschaling van het eerder door TNO geïnitieerde publiek-private onderzoeksprogramma North Sea Energy, waarin zo’n veertig internationale partijen samenwerken die actief zijn in het Nederlandse deel van de Noordzee. Sinds 2017 onderzoeken zij de potentie van de Noordzee voor een geïntegreerd energiesysteem.

In One North Sea wordt het gebied uitgebreid tot de hele Noordzee en is het de bedoeling dat alle betrokken landen gaan samenwerken: Nederland, UK, Duitsland, Denemarken, België, Zweden, Noorwegen. Het vergt een complexe operatie waarin grensoverschrijdende samenwerking, technologische innovaties en nieuwe wetgeving samenkomen. Zo is er op CO2 transport en opslag al grensoverschrijdende samenwerking voor het project Northern Lights in Noorwegen en mag CO2 sinds kort ook over zee getransporteerd worden voor opslag in lege gasvelden.

Volgens Luca Corradi, Innovation Network Director bij het Net Zero Technology Centre, is internationale samenwerking nodig op het gebied van olie, gas en hernieuwbare energiebronnen. De Noordzee kan een fundamentele rol spelen bij het versnellen van de energietransitie in Europa en het creëren van nieuwe banen.

Wind, waterstof en CO2-opslag

Centraal in de visie van One North Sea staat het ontwikkelen van slimme synergiën tussen bestaande en nieuwe energiesystemen in het Noordzeegebied. Voor de hand liggende combinaties zijn te vormen tussen de infrastructuur van de olie- gassector en duurzame initiatieven zoals met windenergie elektrificeren van de huidige platforms, productie van groene waterstof en CO2-opslag. Bestaande gaspijpleidingen zijn geschikt te maken voor het transport van groene waterstof naar land.

Deze combinaties bieden grote meerwaarde als ze grensoverschrijdend worden toegepast. Zo zal het nieuwe platform van OneDyas in de Noordzee worden geëlektrificeerd via groene stroom van het windpark Riffgat van EWE in Duitsland. En TNO werkt nauw samen met Julich en DENA in Duitsland aan transporteren van waterstof uit wind op zee van Nederland naar Duitsland via omgebouwde gasleidingen in het project HY3.

Grote marktpotentie voor duurzame energie

Het rapport laat de grote potentie zien van integratie van energiesystemen op de Noordzee. Alleen al voor Groot-Brittannië is berekend dat de economische impact van de offshore transitie tot 2050 zo’n 150 miljard euro kan bedragen en werk biedt aan een kwart miljoen mensen. Daarbij is uitgegaan van een uitbreiding de komende dertig jaar van windenergie tot een capaciteit van ruim 200 gigawatt (GW) op de Noordzee.

In de Europese Green Deal is het doel overigens 300 GW, het 25-voudige van wat er nu aan geïnstalleerd vermogen op zee staat. Eerder berekende TNO dat coördinatie van de energietransitie tussen de Noordzeelanden ons land zo’n honderd miljard euro kan besparen. TNO schat voor Nederland in dat grensoverschrijdende samenwerking en integratie van energiesystemen minstens zoveel bedrijvigheid en werkgelegenheid zal opleveren als de traditionele olie- en gaswinning.

Ons land is van oudsher sterk in onderzoek, ontwerp, bouw, installatie en onderhoud van offshore windparken. Ook is hier veel kennis van het transporteren van zowel gasmoleculen als elektronen en hoe deze optimaal in te passen in het energiesysteem. Met de voorziene groei van wind op zee liggen er tal van mogelijkheden voor ons bedrijfsleven.

EU-beleid aanpassen

Voor een succesvolle systeemintegratie op de Noordzee is aanpassing nodig van de wet- en regelgeving. Zo is het momenteel nog niet toegestaan waterstof door bestaande leidingen te transporteren. Met de beoogde energie-eilanden op grote afstand van land is dat wel een vereiste. Transport van opgewekte windenergie in de vorm van elektronen via kabels is aanzienlijk duurder en gaat met grotere verliezen gepaard dan gasmoleculen.

Afstemming met de Europese Commissie is hier nodig om adequate wetgeving op supranationaal niveau te organiseren. Ook kan de EU in beleid en financiering een ondersteunende en faciliterende rol spelen om de ambities van One North Sea te helpen realiseren.

TNO is in gesprek met uiteenlopende partijen in de landen rond de Noordzee. Universiteiten en andere kennisinstellingen, overheden en bedrijven zijn van harte welkom zich bij het One North Sea-initiatief aan te sluiten.