Thuiswerken: leidt dat tot meer werkstress?

In 2019 – de tijd van het ‘gewone normaal’ – werkte 37 procent van de werknemers in Nederland (ook) thuis. Medio 2020, zo’n drie maanden na de oproep van het kabinet om thuis te werken, is dit opgelopen naar 45 procent (NEA-COVID-19, zie onderaan deze pagina). 65 procent daarvan werkt volledig thuis en 35 procent verdeelt de tijd tussen thuis en kantoor. Naast de hoeveelheid mensen die thuiswerkt, is er een ander belangrijk verschil. Het gemiddeld aantal uren dat men thuis werkt is gestegen van 6 uur per week in 2019 naar 29 uur medio 2020. Hoe gaan werknemers daarmee om? Zorgt het voor stress, of juist rust? En lukt het om de werk-privébalans te bewaren?

Wat is het effect op de werkdruk?

Het effect op de werkdruk lijkt minimaal. De NEA-COVID-19-studie laat wel zien dat, drie maanden na de start van de maatregelen, het aantal overuren verdubbelde van 3,3 uur per week in 2019 naar 7,1 uur per week in 2020. De taakeisen lagen echter lager dan voor de uitbraak van het coronavirus. Ruim 39 procent van de werknemers die thuiswerkte gaf eind 2019 aan hoge taakeisen te hebben, medio 2020 was dat gedaald tot 33 procent. Bovendien hebben werknemers die thuiswerken over het algemeen een hogere autonomie dan gemiddeld.

De autonomie nam wel iets af: van gemiddeld 80 procent hoge autonomie in 2019 naar 77 procent tijdens de NEA-COVID-19-meting. Het algemene beeld is dan ook dat de werkdruk (de combinatie van hoge taakeisen en een lage autonomie) stabiel bleef op iets meer dan 10 procent. Het aandeel thuiswerkers met burn-outklachten bleef stabiel op 17 procent.

Een werkgever of leidinggevende kan veel druk wegnemen door begrip te tonen

En wat doet het met het stresslevel?

In de eerste drie maanden van de coronacrisis lijken er flinke verschillen te zijn in de ervaren stresslevels. Zo blijkt uit het onderzoek ‘Werken tijdens de coronacrisis’ (zie onderaan deze pagina). De ene werknemer geniet van de extra tijd die is ontstaan – met name doordat de reistijd wegviel – en gaat na een ochtendwandeling rustig met een kop koffie aan het werk. De andere werknemer ligt ’s nachts wakker, omdat hij niet weet hoe hij zijn veeleisende baas tevreden kan stellen en het gezin ondertussen ook nog kan laten draaien.

Combineren met zorgtaken

Met name toen de scholen gesloten waren en werknemers jongleerden tussen werk en het begeleiden van de kinderen, zorgde dit voor hoge stresslevels. Zorgtaken hebben een duidelijke weerslag op het energieniveau van ouders. Deelnemers met zorgtaken die meededen aan het onderzoek geven aan dat het moeite kost om werk- en privéverplichtingen te combineren. Bovendien blijken de contacten van de kinderen ook een extra zorg: deelnemers met kinderen maken zich meer zorgen over de kans om door anderen besmet te raken dan de deelnemers zonder kinderen.

Ook uit NEA-COVID-19 blijkt dat het effect op de werk-privébalans minder gunstig is voor thuiswerkende ouders met kinderen. Goede afstemming binnen het gezin is hiervoor van belang. Een werkgever of leidinggevende kan veel druk wegnemen door begrip te tonen. Het vertrouwen dat je medewerkers nu geeft en het begrip dat je nu toont, zullen zich op langere termijn uitbetalen in minder stress en een hogere betrokkenheid.

Mensen met zorgtaken geven aan dat het moeite kost om werk- en privéverplichtingen te combineren

Vertrouwen of controle?

Thuiswerken vraagt natuurlijk ook om een grote aanpassing van leidinggevenden. Om op een prettige manier te kunnen werken is duidelijke informatie over wat er wordt verwacht essentieel. Goede communicatie is ontzettend belangrijk. Daarbij zijn 3 punten van belang: stuur op resultaten, ga na of de opdrachten duidelijk zijn en check de haalbaarheid. Je hoeft als werkgever niet je medewerkers te controleren. Helaas blijkt uit het onderzoek dat een deel van de deelnemers een gebrek aan vertrouwen van hun leidinggevende ervaart. Als leidinggevende steun je medewerkers vooral door duidelijk te maken dat je vertrouwen hebt in hun vaardigheden, deskundigheid en betrokkenheid.

Over NEA-COVID-19 en ‘Werken tijdens de coronacrisis’

De uitzonderlijke omstandigheden die ontstaan zijn als gevolg van de coronacrisis waren aanleiding om extra onderzoek te doen naar de effecten op werk, welzijn en gezondheid. De NEA-COVID-19 is een vragenlijstonderzoek dat TNO uitvoert onder ruim 10.000 werknemers die in 2019 de NEA (Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden) invulden. De eerste meting vond plaats tussen eind juni en eind juli 2020*. Bekijk hier de NEA-COVID-19 rapportage (pdf). Voor het onderzoek ‘Werken tijdens de coronacrisis’ werden een halfjaar lang gemiddeld zo’n 800 werknemers dagelijks gevolgd aan de hand van de How Am I app. De resultaten en tips zijn gedeeld in blogs.

*De timing van de afname van de vragenlijsten kan van invloed zijn geweest op de resultaten. Eind juni/begin juli was de lockdown opgeheven, was de vakantie in zicht en ging men er over het algemeen vanuit dat de situatie vanaf september weer redelijk normaal zou zijn.

Factsheet

Wat is de stand van zaken na de eerste coronagolf? Wat is het effect van thuiswerken op de (geestelijke) gezondheid van medewerkers? Bekijk de factsheet (pdf). De verwachting is dat de combinatie tussen thuis en af en toe op kantoor werken zal blijven bestaan, ook als de coronacrisis is beslecht. Thuiswerken vraagt echter wel om aanpassingen. Hoe organiseer je het werk, wat is er nodig op het gebied van leidinggeven, hoe werk je goed samen, welke risico’s en welke kansen biedt dat?

We denken graag met je mee over de mogelijkheden in je organisatie. Neem daarvoor contact op met Noortje Wiezer.