Milieu-effecten van sonar

Zeezoogdieren gebruiken geluid om prooien en roofdieren op te sporen. Daarnaast gebruiken zeezoogdieren geluid voor communicatie en navigatie. Hoewel onze kennis in dit opzicht nog lacunes vertoont, moeten we aannemen dat er wellicht een verband bestaat tussen bijvoorbeeld sonaroperaties en de (overigens onverklaarbare) strandingen van groepen zeezoogdieren zoals walvissen. Veel regeringen houden hier rekening mee en onderwerpen het gebruik van sonar aan strikte regelgeving.

In de praktijk betekent dit:

• zorgvuldige planning van sonaractiviteiten;
• nagaan of er zeezoogdieren in het operatiegebied aanwezig zijn alvorens gebruik te maken van sonar;
• indien zeezoogdieren inderdaad aanwezig zijn, het effect van het sonargeluid bepalen voordat gebruik wordt gemaakt van hoogvermogenapparatuur.

Diervriendelijke oplossing

TNO heeft software ontwikkeld, SAKAMATA genaamd, die de sonaroperator helpt zijn werk op een diervriendelijke manier uit te kunnen voeren. Met één druk op de knop kan hij nagaan welke zeezoogdieren hij kan verwachten in zijn operatiegebied en hoe gevoelig hun gehoor is. SAKAMATA voorziet ook in een database voor de audiovisuele monitoring van zeezoogdieren. Het systeem genereert voor ieder operatiegebied een advies voor het gebruik van sonar.

Onderdeel van dit advies is bijvoorbeeld een zogenaamd 'ramp-up scheme', dat rekening houdt met de sonarspecificaties, de omgevingsomstandigheden en de soorten zeezoogdieren die in het operatiegebied aanwezig zijn. SAKAMATA helpt bij het voorkomen van gehoorschade bij zeezoogdieren en geeft de dieren de kans gedurende een sonaroperatie een rustiger gebied op te zoeken.